اگر شریان‌های خونی شما بر اثر تجمع کلسترول، سلول‌ها یا سایر مواد، باریک شده یا دچار انسداد شده باشند؛ ممکن است پزشک روشی به نام آنژیوپلاستی را به شما پیشنهاد کند. ممکن است از خود بپرسید که آنژیوپلاستی چیست؟ آیا انواع مختلفی دارد؟ تفاوت آن با عمل جراحی چیست؟ و خطرات و مزایای آن کدامند؟
این مقاله به عنوان یک راهنما در درک آنژیوپلاستی، انواع مختلف آنژیوپلاستی و مواردی که باید قبل و بعد از عمل آنژیوپلاستی بدانید به شما کمک خواهد کرد.
آنژیوپلاستی چیست و چرا به آنژیوپلاستی احتیاج دارم؟
آنژیوپلاستی یک عمل کم تهاجم برای رفع انسداد شریان‌ها و بازگرداندن جریان طبیعی خون به اندام‌ها یا بافت‌های خاص بدن است. عروق خونی شما، رگ‌های خونی هستند که مسئول رساندن خون غنی از مواد مغذی و اکسیژن به اندام‌ها و بافت‌های بدن شما میباشند. عروق خونی با تجمع چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد موجود در خون، باریک شده یا دچار انسداد می‌شوند. تجمع این مواد در عروق خونی «پلاک» نامیده میشود که با گذشت زمان باعث سخت شدن و باریک شدن رگ‌های خونی شما میشود و باعث محدود شدن جریان خون غنی از اکسیژن می‌گردد.
با توجه به این که تجمع این مواد در کدام ناحیه بدن رخ می‌دهد، باریک شدن یا مسدود شدن رگ‌ها و درمان نشدن آن‌ها میتواند باعث مشکلاتی مانند نکروز با حمله قلبی سکته مغزی و حتی مرگ شود.
مهم است که درباره علائم غیر طبیعی که تجربه می‌کنید و همچنین گزینه‌های درمانی موجود برای خود با پزشک متخصص صحبت کنید.
مزایای آنژیوپلاستی چیست؟
آنژیوپلاستی در مقایسه با جراحی باز، کم تهاجم‌تر است و خطر کمتر و هزینه کمتری دارد.
از آنجا که این عمل به جای بیهوشی عمومی در حالت هوشیاری و با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام میشود، معمولاً احتیاج به بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان ندارد.
علاوه بر این، در این روش جراحی هیچ برشی ایجاد نمی‌شود. از آنجا که این عمل با استفاده از یک سوراخ کوچک در سطح پوست انجام میشود، نیازی به شکافتن بدن و بخیه نیست. بیمار همچنین میتواند مدت کوتاهی پس از انجام عمل، فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد.
چگونه باید برای آنژیوپلاستی آماده شد؟
آنژیوپلاستی یک عمل کم تهاجم است؛ اما همچنان یک نوع جراحی به شمار می‌آید و افراد باید قبل از انجام آن دستورات پزشک خود را به دقت دنبال کنند.
- بیماران باید درباره هرگونه دارو و مکملی که مصرف می‌کنند، به پزشک خود اطلاع دهند. ممکن است در برخی موارد لازم باشد قبل از انجام این عمل، مصرف داروها به ویژه داروهای رقیق کننده خون، متوقف شوند.
- همچنین ممکن است لازم باشد فرد چندین ساعت قبل از انجام عمل آنژیوپلاستی از خوردن غذا یا مصرف نوشیدنی اجتناب کند؛ چرا که لازم است پزشک بیمار را بی‌حس کند.
- ممکن است قبل از عمل به آزمایش کلیه نیز احتیاج باشد؛ زیرا ماده حاجب که جراحان از آن استفاده می‌کنند میتواند عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار دهد.
در طول عمل آنژیوپلاستی چه اتفاقی می‌افتد؟
آنژیوپلاستی یک عمل جراحی محسوب نمی‌شود. این روش اغلب در زمان هوشیاری و تحت آرام بخش یا بی‌حسی، در یک آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلب و عروق انجام میشود و با عنوان «آزمایش کات» نیز شناخته میشود.
آنژیوپلاستی با وارد کردن یک لوله نازک به نام کاتتر از طریق یک سوراخ کوچک در شریان پا یا بازو، انجام میشود. سپس کاتتر تحت هدایت روش‌های تصویربرداری زنده از داخل بدن، از شریان عبور داده میشود تا زمانی که به ناحیه دچار تنگی یا انسداد برسد. به محض قرار گرفتن کاتتر در موقعیت صحیح خود، بالون کوچکی که در انتهای کاتر قرار دارد باد میشود و با فشردن پلاک به دیواره‌های شریان، رگ را باز می‌کند تا جریان خون را به شکل قبل بازگرداند. ممکن است پزشک چندین بار بالن را باز کرده و دوباره آن را خالی کند تا به خوبی شریان را کشیده و باز کند. پس از آنکه ناحیه دچار تنگی یا انسداد با موفقیت باز شد، بالن هوا تخلیه شده و برداشته میشود. در برخی موارد قبل از وارد کردن بالن به رگ خونی، یک استنت تاشو روی بالن خالی شده، نصب میشود. هنگامی که بالون پر از باد میشود؛ همزمان با فشردن پلاک، استنت را در مقابل دیواره شریان باز می‌کند. استنت به طور دائمی در این وضعیت باقی مانده و به باز نگه داشتن شریان کمک می‌کند؛ سپس بالن و سیم برداشته می‌شوند. مدت زمان این عمل بسته به مورد آنژیوپلاستی متفاوت است؛ اما به طور معمول بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
انواع روش‌های آنژیوپلاستی
چندین مورد مختلف وجود دارد که ممکن است در آن‌ها از آنژیوپلاستی برای رفع انسداد رگ‌های خونی استفاده کرد. ممکن است شما با نوعی از عمل آنژیوپلاستی که آنژیوپلاستی قلب نامیده میشود، آشنا باشید اما آنژیوپلاستی در سایر قسمت‌های بدن نیز به کار می‌رود.
آنژیوپلاستی قلب
آنژیوپلاستی قلب، عملی است که در آن یک متخصص قلب و عروق یا جراح برای رفع انسداد یک یا چندین شریان تامین کننده خون عضله قلب از آنژیوپلاستی استفاده می‌کند. انسداد یک یا چندین شریان تامین کننده خون قلب، معمولاً بیماری عروق کرونری نامیده میشود.
بیمارانی که به آنژیوپلاستی قلب احتیاج دارند؛ ممکن است دارای علائمی مانند درد و ناراحتی در قفسه سینه یا تنگی نفس باشند.
آنژیوپلاستی محیطی
آنژیوپلاستی محیطی به عمل رفع انسداد عروق در اندام‌های انتهایی، یعنی بازوها و پاها گفته میشود. بیمارانی که به آنژیوپلاستی محیطی احتیاج دارند، ممکن است علائمی مانند درد، گرفتگی عضلات، خستگی، سوزن سوزن شدن، تغییر رنگ پوست یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها را تجربه کنند.
یکی از انواع رایج آنژیوپلاستی محیطی برای درمان بیماری شریان محیطی (PAD) در پاها به کار می‌رود. PAD یکی از مشکلات گردش خون است که در آن به دلیل تنگ شدن یا انسداد عروق، جریان خون کافی در پاهای بیمار وجود ندارد تا نیازهای بدن او را تامین کند.
همچنین در صورت داشتن فیستول AV یا پیوند AV و داشتن مشکل در جریان خون در حین همودیالیز، می‌توان از آنژیوپلاستی محیطی استفاده کرد.
اگر در دیالیز کردن مشکل دارید یا به طور کلی نمی‌توانید دیالیز کنید؛ ممکن است پزشک برای ارزیابی عروق شما به منظور یافتن هرگونه تنگی یا انسدادی که میتواند در مشکلات دیالیز دخالت داشته باشد، آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا آنژیوگرام را تجویز کند. اگر در آزمایش‌ها، تنگی یا انسداد تشخیص داده شود، ممکن است پزشک از آنژیوپلاستی برای باز کردن عروق باریک شده یا مسدود شده استفاده کند تا بتوانید از فیستول یا پیوند AV برای دیالیز استفاده کنید.
خطرات آنژیوپلاستی چیست؟
پس از آنژیوپلاستی، بروز عوارض عمده نادر است اما باید این عوارض توسط پزشک به طور کامل توضیح داده شوند. وارد کردن کاتتر در عروق در طول آنژیوپلاستی میتواند باعث وارد شدن آسیب به شریان خونی شود. همچنین خطر لخته شدن خون وجود دارد و ممکن است انسداد عروق با گذشت زمان مجدداً رخ دهد.
همچنین ممکن است بیمار در محل قرار گرفتن کاتتر، خونریزی شدیدی را تجربه کند و در صورت بدتر شدن آن ممکن است به آزمایشات تصویربرداری بیشتر یا مراقبت‌های پزشکی احتیاج داشته باشد.
محدودیت‌های آنژیوپلاستی چیست؟
گاهی اوقات به دلیل تنگی بیش از حد یا انسداد درون رگ، نمی‌توان کاتتر مورد استفاده در آنژیوپلاستی را با موفقیت از شریان عبور داد تا بالون را باد کرده و پلاک را به دیواره شریان فشار دهد.
در صورتی که این اتفاق رخ دهد؛ ممکن است بیمار تسکین اندک علائم را تجربه کند یا هیچ گونه تسکین علائمی نداشته باشد. در چنین مواردی بیماران می‌توانند برای عمل جراحی به منظور رفع انسداد خود، اقدام کنند.
پس از آنژیوپلاستی چه انتظاری می‌توان داشت؟
بهبودی پس از عمل آنژیوپلاستی در مرکز آنژیوپلاستی بسیار کوتاه است. در اینجا بیماران تقریبا ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از برداشتن کاتتر، قادر به بازگشت به خانه هستند. معمولاً می‌توان پس از چند روز تا یک هفته پس از عمل، مجدداً کارهای خود را از سر گرفت.
معمولاً در محل وارد شدن کاتتر، کبودی، تغییر رنگ یا درد احساس میشود. همچنین ممکن است برامدگی کوچکی را مشاهده کنید که نباید اندازه آن بزرگتر شود. پس از انجام این عمل، پزشک یا پرستار شما دستورالعمل‌های شفافی درباره علائم و نشانه‌های احتمالی به شما می‌دهند تا از آن‌ها مطلع شوید.
هنگامی که در بیمارستان هستید
در طول مدتی که شما در بیمارستان هستید و آنژیوپلاستی انجام داده‌اید، ممکن است برای شما استنت هم گذاشته شده باشد. آنژیوپلاستی و گذاشتن استنت برای باز کردن عروق کرونری تنگ یا مسدود شده، یعنی عروق خونی که خون را به قلب شما می‌رسانند، انجام میشود. ممکن است قبل از این عمل، سکته قلبی یا آنژین (درد قفسه سینه) را تجربه کرده باشید.
پس از بازگشت به خانه باید چه چیزی را انتظار داشت؟
ممکن است در ناحیه کشاله ران، بازو یا مچ دست خود احساس درد داشته باشید که علت آن کاتتر (لوله انعطاف پذیری) است که برای انجام عمل در بدن شما گذاشته شده است. همچنین ممکن است در اطراف برش ایجاد شده و زیر آن مقداری کبودی داشته باشید.
در حال حاضر باید درد قفسه سینه و تنگی نفسی که احتمالاً قبل از عمل گرفتار آن بوده‌اید، خیلی بهتر شده باشد.
مراقبت از خود
به طور کلی افرادی که عمل آنژیوپلاستی را انجام می‌دهند، می‌توانند ظرف ۶ ساعت پس از عمل راه بروند. اگر این عمل از طریق مچ دست انجام شده باشد، ممکن است بلند شدن و راه رفتن شما سریع‌تر اتفاق بیفتد. بهبودی کامل یک هفته یا کمتر طول می‌کشد. شما باید محل وارد شدن کاتتر به بدن را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت خشک نگه دارید.
مراقبت از کاتتر
اگر پزشک کاتتر را از طریق کشاله ران وارد رگ شما کرده است، موارد زیر را رعایت کنید:
- پیاده روی در مسافت‌های کوتاه بر روی سطوح صاف مشکلی ندارد. طی دو تا سه روز اول پس از عمل، بالا و پایین رفتن از پله‌ها را تا حدود ۲ بار در روز محدود کنید.
- حداقل تا دو روز پس از عمل یا تا زمانی که پزشک شما اجازه بدهد، کارهای خانگی، کارهای باغچه، رانندگی، حرکت اسکوات، حمل اشیا سنگین یا ورزش را متوقف کنید.
اگر پزشک کاتتر را در بازو یا مچ دست شما قرار داده است، موارد زیر را رعایت کنید:
- با بازویی که حاوی کاتتر است، اشیا بیشتر از ۱۰ پوند (۴.۵ کیلو گرم) (کمی بیشتر از یک گالن شیر) را بلند نکنید.
- به وسیله این بازو، حرکاتی مانند هل دادن، کشیدن یا چرخاندن اشیای سنگین را انجام ندهید.
اگر پزشک کاتتر را در کشاله ران، بازو یا مچ دست شما قرار داده است، موارد زیر را رعایت کنید:
- به مدت ۲ تا ۵ روز از انجام فعالیت‌های جنسی خودداری کنید. درباره بازگشت مجدد به روابط جنسی خود از ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود اطلاعات بگیرید.
- در هفته اول پس از عمل، شنا یا حمام نکنید. ممکن است بتوانید دوش بگیرید اما اطمینان حاصل کنید که در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از عمل، محل ورود کاتتر به بدن مرطوب نباشد.
- اگر شغل شما مستلزم انجام کارهای سنگین نیست، باید بتوانید طی دو تا سه روز به کار خود بازگردید.
- شما باید مراقب محل برش خود باشید.
- ارائه دهنده خدمات درباره زمان عوض کردن لباس‌ها و پوشش روی زخم به شما اطلاع خواهد داد.
- اگر محل برش شما دچار خونریزی یا تورم شد، دراز بکشید و به مدت ۳۰ دقیقه آن را فشار دهید.
سایر نکات
- آنژیوپلاستی، علت اصلی انسداد عروق خونی شما را درمان نمی‌کند. بنابراین ممکن است شریان‌های خونی شما مجدداً باریک شده یا دچار انسداد شوند. رژیم غذایی سالمی برای قلب خود داشته باشید؛ ورزش کنید؛ سیگار را ترک کنید (اگر سیگار می‌کشید) و استرس را کاهش دهید تا در ممانعت از باریک شدن یا انسداد مجدد شریان به شما کمک کند.
- ممکن است پزشک برای کاهش کلسترول خون به شما دارو بدهد.
- اکثر افراد پس از انجام این عمل، همراه با داروهای ضد پلاکت دیگر مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس)، پراسوگرل (Efient) یا تیکاگرلور (برلینتا)، آسپرین مصرف می‌کنند. این داروها رقیق کننده خون هستند و از ایجاد لخته در عروق و استنت جلوگیری می‌کنند. ایجاد لخته خون در شریان میتواند منجر به حمله قلبی شود. داروها را دقیقاً طبق دستورالعمل ارائه دهنده خدمات دارویی خود مصرف کنید و مصرف آن‌ها را بدون صحبت با پزشک خود قطع نکنید.
- شما باید یاد بگیرید که در صورت بازگشت آنژین، چگونه می‌توان از آن مراقبت کرد.
- اطمینان حاصل کنید که قرار ملاقات بعدی برای چکاپ مجدد با پزشک خود را برنامه ریزی کرده‌اید.
چه موقع باید با پزشک تماس گرفت؟
در صورت بروز موارد زیر، با متخصص آنژیوپلاستی تماس بگیرید:
- اگر در محل قرارگیری کاتتر خونریزی وجود دارد که با فشار دادن شما متوقف نمی‌شود.
- اگر در محل کاتتر تورم وجود دارد.
- اگر پاها یا بازوهای شما در زیر محل قرارگیری کاتتر تغییر رنگ داده یا نسبت به لمس سرد یا بی‌حس است.
- اگر برش کوچکی که کاتتر از طریق آن وارد شده است، قرمز یا دردناک شده یا ترشحات زرد یا سبز از آن خارج میشود.
- اگر درد قفسه سینه یا تنگی نفسی دارید که با استراحت کردن برطرف نمی‌شود.
- اگر نبض شما نامنظم است – بسیار آهسته (کمتر از ۶۰ ضربان) یا بسیار سریع (بیشتر از ۱۰۰ تا ۱۲۰ ضربان) در دقیقه.
- اگر سرگیجه دارید؛ از حال می‌روید یا خیلی خسته هستید.
- اگر در سرفه شما خون وجود دارد یا مخاط زرد و سبز دیده میشود.
- اگر در مصرف هر یک از داروهای قلب خود مشکلی دارید.
- اگر دچار لرزش یا تب بیش از ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳۸.۳ درجه سانتی گراد) هستید.
آنژیوپلاستی در کرج
آنژیوپلاستی زمانی به بیماران پیشنهاد داده میشود که شریان های خونی آنان به دلیل تجمع کلسترول، سلول‌ها یا سایر مواد، باریک یا دچار انسداد شده باشد. در آنژیوپلاستی هدف رفع انسداد شریان‌ها و بازگرداندن جریان طبیعی خون به اندام‌ها یا بافت‌های خاص بدن است.
عروق خونی شما مسئول رساندن :مواد مغذی ، اکسیژن و … به اعضای بدنتان میباشند ، که درصورت مسدود شدن شریان خونی بدن میتواند مشکلاتی مانند :
- نکروز
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- حتی مرگ
با توجه به این که تجمع این مواد در کدام ناحیه بدن رخ می‌دهد را در پی داشته باشد.
مزیت آنژیوپلاستی نسبت به جراحی باز کم تهاجم تر ، کم خطر تر و هزینه کمتر داشتن است.
