افتادگی دریچه میترال یا به اختصار MVP، یک بیماری شایع است که دو تا سه درصد از عموم مردم را تحت تأثیر قرار میدهد. این عارضه یک علت شایع برای سوفل قلبی ناشی از نشت دریچه قلب است، البته با شرایط دیگری نیز مرتبط است.
بسیاری از افراد تمام زندگی خود را بدون علائم و نشانهای سپری میکنند. آن دسته از افراد که علائمی دارند ممکن است دچار تپش قلب، درد قفسه سینه، غش کردن، تنگی نفس، ضعف بنيه یا خستگی مفرط، همراه با دورههای ضعف شوند.
درمان افتادگی دریچه میترال بسته به میزان افتادگی متفاوت است، بنابراین باید قبل از شروع هر برنامه درمانی، علائم خود را با پزشک در میان بگذارید.
افتادگی دریچه میترال: علل، عوامل خطر
شایعترین علت بروز افتادگی دریچه میترال، شل شدن دیوارههای دریچه قلب است. در اصطلاح پزشکی به این بیماری “بیماری دریچه میکسوماتوز ” گفته می شود. گاهی اوقات، افراد با خطر افتادگی دریچه میترال متولد میشوند یا ممکن است این بیماری به دلیل سایر بیماریها و مشکلاتی در سلامتی از جمله بیماری بافت پیوندی ایجاد شود.
هنگامی که قلب به خوبی کار میکند، دریچه میترال در طی انقباضات آن کاملاً بسته می شود، اما در صورت ابتلای فرد به افتادگی دریچه میترال، هر بار که قلب منقبض می شود، یک یا هر دو فلپ (دیوارهای) دریچه میترال دارای برآمدگی ناشی از بافت اضافی میشوند و یا به سمت دهلیز چپ میافتند. این افتادگی باعث می شود دریچه محکم بسته نشود. مواقعی وجود دارد که خون از طریق دریچه به عقب نشت میکند و به این حالت نارسایی دریچه میترال گفته می شود.
افتادگی دریچه میترال در هر سنی ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما علائم جدیتر افتادگی دریچه میترال بیشتر در مردان بالای 50 سال دیده می شود. اگر شخص دیگری در خانواده شما به این عارضه مبتلا باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به افتادگی دریچه میترال خواهید بود. یا اگر از هر یک از شرایط زیر رنج میبرید، احتمال ابتلا به این بیماری برای شما وجود دارد:
- سندرم مارفان
- سندرم Ehlers-Danlos
- اسکولیوز
- آنومالی ابشتین (Ebstein’s anomaly)
- بیماری گریوز ((Graves’ disease
- دیستروفی عضلانی
علائم افتادگی دریچه میترال
عبارت ” افتادگی دریچه میترال ” کمی ترسناک به نظر میرسد، گویی که مشکلی بسیار دردناک است، اما این موضوع را باید بدانید که این عارضه برای برخی افراد دردناکتر از آن است که به نظر میرسد. درحالیکه بیمارانی هستند که به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستند اما هیچ علائمی ندارند. این افراد همچنین ممکن است هرگز به خاطر این شرایط، هیچ مشکلی در سلامتی نداشته باشند. هر چند همه خوششانس نیستند. افراد دیگری هستند که علائم افتادگی دریچه میترال را دارند که این علائم ممکن است از کمی آزاردهنده تا وخیم وجود داشته باشند.
به طور مثال، برخی از افراد دچار درد در قفسه سینه میشوند و از اینکه دچار حمله قلبی شوند میترسند. افتادگی دریچه میترال منجر به بالا رفتن خطر حمله قلبی نمیشود. یک نکته قابل تأمل این است که طی چندین سال، نارسایی متوسط یا شدید دریچه میترال میتواند عضله قلب را ضعیف کند که به عنوان نارسایی احتقانی قلب شناخته می شود. علائم نارسایی احتقانی قلب میتواند شامل تنگی نفس در هنگام تحرک یا تورم در کف پا و پاها باشد.
افتادگی دریچه میترال با علائم دیگری از جمله موارد ذکر شده در پایین در ارتباط است.
- سرگیجه
- غش کردن
- حملات اضطرابی
- فلوتر قلبى (ریتم تند) یا ضربان قلب سریع
- بیحسی یا احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا
- تنگی نفس هنگام ورزش
بعضی اوقات این علائم با هم بروز میکنند. وقتی این اتفاق میافتد، از آن به عنوان سندرم افتادگی دریچه میترال یاد می شود. پزشکان مطمئن نیستند که آیا افتادگی دریچه میترال در واقع باعث بروز این علائم می شود یا خیر. از آنجا که این علائم و نشانهها و افتادگی دریچه میترال، وضعیتی شایع هستند، ممکن است با هم اتفاق بیفتند.
عوارض افتادگی دریچه میترال
نارسایی دریچه میترال، همانطور که در بالا توضیح داده شد، شایعترین عارضه مرتبط با MVP است. هنگامی که نارسایی شدید رخ میدهد، برخی از افراد برای جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند سکته مغزی، نیاز به جراحی برای ترمیم دریچه قلب دارند. عوارض بالقوه دیگری نیز در ارتباط با افتادگی دریچه میترال وجود دارد، از جمله:
- مشکلات ریتم قلب. آریتمی، یا ریتم نامنظم قلب میتواند رخ دهد، اگرچه این عارضه معمولاً جان فرد را به خطر نمیاندازد. دادهها نشان میدهد افرادی که دچار نارسایی شدید دریچه میترال یا تغییر شکل شدیدی در دریچه قلب خود هستند، بیشتر در معرض خطر مشکلات آریتمی قرار دارند که بر جریان خون در مسیر قلبشان تأثیر میگذارد.
- عفونت دریچه قلب. عفونت میتواند در غشای نازکی که روی دریچههای قلب قرار دارد، ایجاد شود. این غشاء آندوکاردیوم نامیده شده و عفونت آن به عنوان آندوکاردیت شناخته می شود. خطر ابتلا به این عفونت در مردان مسن بیشتر است.
افتادگی دریچه میترال چگونه تشخیص داده می شود؟
در بیشتر موارد، افتادگی دریچه میترال در طی معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. پزشکان میتوانند افتادگی دریچه میترال را با گوش دادن به صدای قلب با استفاده از گوشی پزشکی (استتوسکوپ) تشخیص دهند. اگر خون از دریچه میترال به عقب نشت میکند، گاهی اوقات میتوانند از طریق این گوشیها یک صدای کلیک یا یک سوفل قلبی (صداهای غیرمعمول قلب) را بشنوند. تستهایی وجود دارد که میتواند به پزشکان در تأیید افتادگی دریچه میترال کمک کند. در پایین به برخی از این تستها اشاره میکنیم.
- اکوکاردیوگرام یا اکوی قلب: این ارزیابی غیر تهاجمی برای قلب، با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از قلب و ساختارهای آن، از جمله دریچهها و جریان خون انجام می شود.
- رادیوگرافی قفسه سینه: با رادیوگرافی از قفسه سینه میتوان تصویری از قلب، ریهها و رگهای خونی را مشاهده کرد تا دید بهتری به پزشک بدهد. این اسکن میتواند به تشخیص بزرگ شدن قلب نیز کمک کند.
- الکتروکاردیوگرام: که معمولاً نوار قلب نامیده می شود؛ در این تست پروب هایی بر روی قفسه سینه قرار میگیرند که میتوانند پالسهای الکتریکی از ضربان قلب را ضبط کنند. نوار قلب میتواند بینظمی در ریتم و ساختار قلب را تشخیص دهد.
- تست استرس: در طی یک تست استرس، فرد ورزش میکند تا ضربان قلبش افزایش پیدا کند. این تست میتواند به پزشک نشان دهد که آیا نارسایی دریچه میترال توانایی فرد در ورزش را محدود میکند یا خیر.
- آنژیوگرام کرونری و کاتتریزاسیون قلب: اگرچه این روش معمولاً برای تشخیص افتادگی دریچه میترال استفاده نمیشود، اما در حین کاتتریزاسیون قلب برای تشخیص یک بیماری دیگر، میتوان این بیماری را نیز تشخیص داد. در مواردی که آزمایشها نتایج متناقضی را در رابطه با نارسایی دریچه میترال نشان میدهند، آنژیوگرافی کرونری میتواند به تعیین شدت مشکل کمک کند. اگر پزشک تشخیص دهد که شخصی به جراحی دریچه قلب نیاز دارد، ممکن است کاتتریزاسیون قلب (وارد کردن لولهای نازک و بلندی به درون یک شریان در کشاله ران، گردن یا بازو و هدایت آن به درون رگهای خون به سمت قلب) نیز انجام شود.
درمان و پیشگیری از افتادگی دریچه میترال
درمان افتادگی دریچه میترال میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
- در بیشتر موارد، نیازی به هیچ درمانی نیست، فقط فرد باید هر چند سال یکبار معاینات منظم انجام دهد. برخی از افراد نشت خون زیادی دارند و باید تحت نظارت دقیقتری قرار گیرند.
- هرگونه عارضه مانند آندوکاردیت (عفونت دریچه قلب) یا آریتمی را میتوان با دارو درمان کرد. زمانی پزشکان برای جلوگیری از عفونت در افرادی که دچار افتادگی دریچه میترال بودند، آنتیبیوتیک را قبل از کار یا جراحی دندانپزشکی توصیه میکردند. البته، این پروتکل دیگر انجام نمیشود.
- متأسفانه، مواردی وجود دارد که افراد برای ترمیم یا تعویض دریچه میترال ناچار به انجام عمل جراحی قلب میشوند. عمل جراحی معمولاً در مواردی ضروری خواهد بود که نشت خون به سمت عقب وجود داشته باشد و میتواند منجر به بزرگ شدن قلب و در نتیجه باعث نارسایی قلبی یا آریتمی قلبی شود. پزشکان سعی میکنند هر زمان ممکن، این عمل ترمیمی را انجام دهند زیرا در صورت موفقیت، این عمل عضله قلب را قادر میسازد تا قدرت بیشتری نسبت به کاشت دریچه مصنوعی داشته باشد. علاوه بر این، در این نوع ترمیم نیازی به استفاده از داروهای رقیق کنندهی خون نیست، در صورتی که برای دریچههای مصنوعی کار گذاشتهشده، باید این داروها تجویز شود.
- لازم به ذکر است که عضله قلب درست مانند سایر عضلات بدن با ورزش تقویت می شود. به طور مثال، ورزشهای هوازی میتوانند عضله قلب را تقویت کنند، بنابراین برای افرادی که از افتادگی دریچه میترال رنج میبرند، توصیه می شود. پیادهروی، شنا، دوچرخهسواری و آهسته دویدن، هر بار به مدت 30 دقیقه نیز جزء فعالیتهای بیخطر محسوب میشوند. اگر فرد مبتلابه افتادگی دریچه میترال، در حال ورزش کردن احساس سبکی سر یا علائم دیگری را تجربه میکند، باید سرعت فعالیت خود را کم کند یا کمی استراحت کند.
مواردی وجود دارد که افتادگی دریچه میترال میتواند مشکلات قابلتوجهی را در سلامتی فرد ایجاد کند و ممکن است به عمل جراحی جهت تعویض دریچه نیاز باشد. اگرچه صحبت در مورد تعویض دریچه ترسناک به نظر میرسد، اما به گفته متخصصان بیماریهای قلبی، به نظر نمیرسد در اکثر بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال، خطر مرگ ناگهانی بیشتر از چنین خطری در بین مردم عادی باشد.
