«سوراخ در قلب» یک نقص یا مشکل قلبی است که تأثیر منفی بر عملکرد قلب دارد. در اصطلاح پزشکی، از این عارضه با دو عنوان «نقص دیواره بین بطنی» (VSD) یا «نقص دیواره بین دهلیزی» (ASD) یاد می‌شود. در VSD، یک سوراخ در دیواره بین حفره‌های اصلی پمپاژ قلب (بطن‌ها) ایجاد می‌شود؛ اما در ASD، سوراخ در دیواره بین دو حفره بالای قلب (دهلیزها) ایجاد می‌شود. این نقص، مادرزادی است، به این معنی که افراد با این عارضه به دنیا می‌آیند. به علاوه، از سوراخ قلب به عنوان یک سندرم ژنتیکی هم یاد می‌شود.
برخی از شایع‌ترین علائم سوراخ قلب عبارتند از تنگی نفس، خستگی، ورم پا، سکته قلبی، التهاب شکم و غیره. سوفل قلب یکی دیگر از علائمی است که مبتلایان به این عارضه ممکن است به آن دچار شوند. سوفل قلب، سر و صداهایی است که قبل علاوه بر صدای ضربان از خود تولید می‌کند و می‌شود آن‌ها را با گوشی طبی شنید. اگر می‌خواهید شناخت بیشتری از علائم این عارضه داشته باشید، می‌توانید از مطب یک متخصص نوبت ویزیت بگیرید.
نقص دیواره بین دهلیزی (ASD) چیست و چه علائمی دارد؟
نقص دیواره بین دهلیزی یا ASD یک نقص قلبی است که در تیغه بین دو حفره بالایی قلب به وجود می‌آید. این عارضه از بدو تولد در افراد وجود دارد، که به همین دلیل آن را به عنوان یک نقص مادرزادی می‌‌شناسیم. سوراخ ایجاد شده در قلب جریان خود در ریه‌ها را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات علائم سوراخ قلب به وضوح قابل تشخیص نیستند که این وضعیت، در نهایت باعث بروز عوارض و مشکلات جدی می‌شود. در چنین شرایطی، برای رفع نقص دیواره بین دهلیزی به جراحی نیاز است.
شایع‌ترین علائم سوراخ در دیواره بین دهلیزی قلب عبارتند از:
- تنگی نفس در حین انجام فعالیت‌های جسمانی
- خستگی
- التهاب در پاها، مچ پاها، مفصل مچ پاها یا شکم
- تپش غیرطبیعی قلب
- سکته قلبی
- جا افتادن ضربان قلب
در صورت دچار شدن به هر یک از علائم فوق حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر خستگی شدید، تپش قلب، ورم در هر قسمتی از بدن و یا سایر علائم را مشاهده کردید بهتر است با یکی از بهترین متخصصان قلب در مورد وضعیتتان مشورت کنید.
تشخیص و درمان نقص دیواره بین دهلیزی چگونه است؟
ASD در دو مقطع تشخیص داده می‌شود، که عبارتند از:
در طول بارداری
زنان باردار تحت انواع مختلفی از تست‌های غربالگری قرار می‌گیرند تا مشخص شود که آیا نوزادشان دچار معلولیت‌های مادرزاد یا هرگونه عارضه دیگری هست یا خیر. ASD را می‌توان از طریق آزمایش اولتراسوند تشخیص داد. این آزمایش همچنین اندازه کلی و محل قلب نوزاد را هم مشخص می‌کند.
بعد از تولد نوزاد
اگر نوزاد دچار خستگی شدید، عفونت ریه، مشکلات تنفسی، ضربان قلب غیرطبیعی، سکته مغزی و غیره شود به احتمال زیاد در قلب او یک سوراخ وجود دارد. پزشک، برای تشخیص ASD، با استفاده از گوشی طبی به ضربان قلب نوزاد گوش می‌دهد. او، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر عارضه آزمایش‌های دیگری مثل اکوکاردیوگرافی هم انجام بدهد.
درمان این عارضه هم، تا حدود زیادی به سن، ویژگی‌های جسمانی و علائم بیمار و همچنین محل سوراخ بستگی دارد. اگر عارضه شدید نباشد، پزشک برای رفع مشکل دارو تجویز می‌کند. اما در صورت شدید بودن عارضه، ممکن است برای درمان به جراحی نیاز باشد.
نقص دیواره بین بطنی (VSD) چیست؟
نقص دیواره بین بطنی (VSD) عبارت است از سوراخی که در زمان تولد نوزاد در قلب او وجود دارد. این سوراخ معمولاً روی دیواره بین حفره‌های پایینی قلب قرار داشته و به قلب اجازه می‌دهد تا جریان خون را از طرف چپ به طرف راست خود عبور دهد. این عارضه باعث می‌شود که قلب با شدت بیشتری کار کند، خصوصاً که در چنین شرایطی، قلب (به دلیل وجود سوراخ) بخشی از خون غنی از اکسیژن را دوباره به درون ریه‌ها پمپاژ می‌کند.
تا زمانی که VSD کوچک است، هیچگونه بیماری قلبی یا مشکل حاد دیگری ایجاد نمی‌کند. اما اگر VSD متوسط یا بزرگ باشد، ممکن است بیمار نیاز به جراحی قلب داشته باشد.
شایع‌ترین علائم سوراخ قلب عبارتند از تنگی نفس، نفس نفس زدن، خستگی، عادات بد غذایی (پرخوری یا کم خوری) و غیره. وجود برخی از این علائم باعث می‌شود که پزشک این عارضه را به راحتی در بدو تولد نوزاد تشخیص بدهد. البته، اگر VSD کوچک باشد، علائم در دوره کودکی شروع به ظهور می‌کنند.
اگر کودکتان، وزنش زیاد نمی‌شود، تنگی نفس دارد، احساس خستگی می‌کند و بعد از انجام فعالیت‌های جسمانی نفس نفس می‌زند با پزشک کودکتان تماس بگیرید. البته، علائم سوراخ قلب می‌توانند در مراحل بعدی زندگی هم بروز کنند. پس اگر دچار تنگی نفس، ضربان قلب غیرعادی، خستگی شدید، و سایر علائم شده‌اید، می‌بایست با یک متخصص قلب مشورت کنید.
تشخیص و درمان نقص دیواره بین بطنی چگونه است؟
VDSها در هنگام تولد و از طریق چکاپ‌های معمولی که پزشک انجام می‌دهد شناسایی می‌شوند. اگر پزشک در حین چکاپ، سوفل قلب را از قلب نوزاد بشنود، او را به یک متخصص قلب و عروق اطفال، که در زمینه درمان عارضه‌های قلبی کودکان تخصص دارد، ارجاع می‌دهد. همچنین اگر کودکان سنین بالاتر هم هر یک از نشانه‌ها و علائم سوراخ قلب را از خود نشان دادند، والدین آن‌ها حتماً باید موضوع را با یک متخصص در میان بگذارند.
در طول جلسه مشاوره، علاوه بر بررسی سوابق پزشکی بیمار، از او یک معاینه فیزیکی هم به عمل می‌آید. سایر تست‌هایی که انجام می‌شود عبارتند از:
- عکس رادیولوژی از سینه
- نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) که فعالیت‌های الکتریکی قلب را ثبت می‌کند
- کاتتریزاسیون قلبی که اطلاعات مفیدی در مورد ساختارهای قلب و فشار خود در حفره‌های قلب فراهم می‌کند.
در اینجا هم، درمان بر اساس سن و شرایط فیزیکی کودک، شدت عارضه و محل VSD انجام می‌شود. برای سوراخ‌های کوچک نیازی به جراحی نیست، اما اگر نقص دیواره بین بطنی قلب شدید باشد معمولاً باید جراحی انجام شود. درمان‌های موجود برای این عارضه عبارتند از:
جراحی قلب
جراحی در چند ماه اول زندگی کودک انجام می‌شود. در این عمل، در دیواره سینه یک برش ایجاد شده و سوراخ مستقیماً بخیه زده می‌شود. همچنین ممکن است که جراح با استفاده از یک ابزار خاص جراحی روی سوراخ یک وصله هم بزند. شش ماه بعد از جراحی، سوراخ به طور کامل با بافت پوشیده می‌شود.
کاتتریزاسیون قلبی
در این فرایند، یک لوله باریک از طریق یکی از رگ‌های خونی پا به قلب فرستاده می‌شود. سپس، از طریق آن لوله دو دیسک در دو طرف سواخ قرار داده می‌شود، که هر دو از دو طرف محکم به دیواره بین بطنی می‌چسبند و متعاقباً سوراخ بسته می‌شود.
اگر برای درمان VSD به جراحی نیاز داشته باشید، باید بیمارستانی را برای این کار در نظر بگیرید که علاوه بر دارا بودن مدرن‌ترین زیرساخت‌ها، کادری از مجرب‌ترین و ماهرترین جراحان قلب را در اختیار داشته باشد.
