تنگی دریچه آئورت چه علت و علائمی دارد و درمان مناسب آن چیست؟

دریچه آئورت آخرین دری است که خون از آن عبور می کند. خون از بطن چپ قلب (پمپ اصلی) در مسیر آئورت (رگ اصلی) که خون را در سرتاسر بدن پخش می‌کند، خارج می‌شود. وقتی که تنگی دریچه آئورت وجود دارد دریچه آئورت بسیار باریک می‌شود و به درستی باز نمی شود. بطن چپ باید سخت تر از حالت عادی کار کند تا خون را به تمام بدن برساند.

اگر شما تنگی دریچه آئورت دارید تعویض دریچه آئورت آسیب دیده بهترین گزینه است. تنگی آئورت با دارو درمانی به تنهایی قابل درمان نیست. اگر درمان نشود تنگی آئورت می تواند موجب ضعیف شدن بطن چپ و برگشت مایع در ریه ها شود که موجب نارسایی احتقانی قلب میشود. اکثر بیماران بعد از تعویض دریچه آئورت بهبود پیدا می کنند.

تنگی مادرزادی آئورت، نوعی نقص مادرزادی قلب است که دریچه آئورت را درگیر میکند مثلاً به جای داشتن سه فلپ به طور طبیعی فرد فقط یک یا دو فلپ دارد که موجب باز شدن ناکافی دریچه می‌شود و قلب برای پمپاژ خون به کل بدن دچار اشکال می شود. مدیریت و کنترل این بیماری به سن، تشخیص، شدت انسداد و علائم بستگی دارد. در کودکان ممکن است درمان شامل بالونیا والووتومی جراحی شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر لیلا عسگرپور متخصص قلب و عروق با شماره تلفن 02632216426 تماس حاصل فرمایید.

علل

تنگی دریچه آئورت ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• جمع شدن کلسیم در دریچه ائورت همه ما برای زندگی نیاز به کلسیم داریم؛ اما به مرور زمان کلسیم روی دریچه آئورت جمع می شود در اکثر موارد هیچ مشکلی ایجاد نمیکند؛ اما بعضی اوقات این کلسیم رسوب می کند و باعث سفت شدن دریچه می‌شود که از باز و بسته شدن آن به طور طبیعی جلوگیری می کند.
• نقص قلبی مادرزادی در برخی موارد کودکان با نقص مادرزادی قلب مثل دریچه آئورت ناقص به دنیا می آیند. ممکن است تا زمان بزرگسالی هیچ مشکلی ایجاد نکند اما موقع بزرگسالی دریچه نیاز به جراحی و تعویض دارد.
• تب روماتیسمی. تب روماتیسمی یکی از عوارض عفونت گلو درد میکروبی است به مرور زمان تب روماتیسمی موجب بافت اسکار روی دریچه آئورت می شود. این بافت اسکار دریچه قلب را باریک می کند و سطح بهتری برای تشکیل رسوب کلسیم ایجاد می کند.
• اندوکاردیت عفونی اندوکاردیت نوعی عفونت باکتریایی دریچه قلب است و زمانی ایجاد می شود که باکتری از یک عفونت راه دور وارد جریان خون می شود.

تشکیل کلسیم روی دریچه آئورت 

ممکن است فردی به علت تجمع تدریجی کلسیم در بافت لتهای دریچه آئورت دچار تنگی دریچه آئورت شود. کلسیم سازی روی دریچه آئورت زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات کلسیم در بافتهایی که دریچه و لتها را می سازند ایجاد شود. کسی که در اواخر دوران بزرگسالی است یا مبتلا به عروق کرونر است یا تصلب شرایین دارد در معرض خطر بیشتری برای جمع شدن رسوبات کلسیم روی دریچه آئورت است. این فرایند که موجب کلسیم سازی روی بافت های دریچه آئورت می شود. نوعی تعامل پیچیده بین اختلال عملکرد اندوتلیال استرس اکسیداتیو واکنش‌های التهابی است این عوامل موجب می شوند بافتهای دریچه آئورت تغییر شکل دهند. رسوبات نامناسب کلسیم در طی این فرایند ایجاد میشوند.

تب روماتیسمی 

ممکن است یک فرد به دلیل عفونت قبلی که دارد که به آن تب روماتیسمی می گوییم دچار تنگی دریچه ائورت شود این نوعی بیماری التهابی است که به علت عفونت درمان نشده یا درمان ناکافی مخملک یا گلودرد استروپتو کوکی (میکروبی) ایجاد میشود. باکتری استرپتوکوک موجب بروز تب مخملک و گلودرد استرپتوکوکی است. تب روماتیسمی زمانی اتفاق می افتد که باکتریهایی باعث ایجاد این عفونتها می شوند، سیستم ایمنی بدن را فریب می دهد و بافت‌های سالم خودش را هدف قرار می‌دهد و به آنها حمله می کند. شایعترین بافتهای بدن که تب روماتیسمی روی آنها تاثیر می گذارد سیستم عصبی مرکزی بافت قلب و بافت مفصلهاست. مشکلات دریچه آئورت که به علت تب روماتیسمی که قبلاً وجود داشته ناشی میشوند، ده تا بیست سال پس از اولین عفونت مشخص می‌شوند وقتی که سیستم ایمنی فرد به علت تب روماتیسمی به بافت‌های دریچه آئورت حمله میکند بافت دریچه قلب متورم می شود و آسیب می بیند بعداً بافت آسیب دیده و متورم را ترمیم میکند؛ اما دچار بافت اسکار میشود این بافت اسکار متراکم تر و سفت تر از بافت طبیعی است که موجب می‌شود دریچه بیش از اندازه سفت شود که این خود موجب تنگی دریچه آئورت می شود.

نارسایی قلبی 

تنگی دریچه آئورت ممکن است در فردی با نقص قلبی که ناشی از تاثیرات ثانویه این نقص روی بافتهای قلبی عروقی داشته است، ایجاد شود. بسیاری از نقائص قلبی مادرزادی ممکن است موجب بروز تنگی آئورت شود. ممکن است فردی در بافت عضلانی زیر دریچه آئورت دچار انسداد شود و دریچه نتواند به درستی باز یا بسته شود. نقص مادرزادی شایع دیگری که در ارتباط با تنگی دریچه آئورت است باریک شدن غیرطبیعی آئورت مستقیماً در بالای دریچه است.

نقص قلبی دیگری که می‌تواند موجب تنگی دریچه آئورت شود ممکن است تعداد نادرست لت های دریچه آئورت باشد مثلاً دو یا چهار لت به جای سه تا داشته باشد. اگر دریچه آئورت دو لت داشته باشد به آن دریچه آئورت دو لتی گفته میشود. این موجب می‌شود که لت ها ضخیم تر شوند و انعطاف پذیری کمتری نسبت به حالت معمول دارند. چون آنها می خواهند نبود لت دیگر را جبران کنند. نقص قلبی دیگری که موجب تنگی دریچه آئورت می شود شامل فیوژن نامناسب خطوطی است که لتها یا بافتهای همبند را از هم جدا می کند. وقتی که لتها به صورت غیرطبیعی جوش می خورند موجب می شود که دریچه قادر نباشد به طور کامل باز شود و منجر به تنگی آئورت می شود.

تنگی دریچه آئورت ممکن است در فردی با نقص قلبی که به علت اثرات ثانویه روی بافت قلبی عروقی ایجاد شده است رخ دهد. بسیاری از نقص های قلبی مادرزادی می توانند موجب تنگی دریچه آئورت شود. ممکن است فردی در بافت های عضلانی زیر دریچه ائورت انسداد داشته باشد و این باعث شود که این دریچه نتواند به درستی باز و بسته شود. یکی دیگر از نقص های مادرزادی شایع در ارتباط با تنگی دریچه آئورت باریک شدن غیرعادی آئورت مستقیماً در بالای دریچه است.

سایر مشکلات قلبی که می توانند موجب تنگی دریچه آئورت شوند شامل تعداد نادرست لت های دریچه آئورت است مثلاً دو یا چهار لت به جای سه لت داشته باشد اگر دریچه آئورت دو لت داشته باشد به آن دریچه آئورت دو لتی می گوییم این موجب می شود که لتها ضخیم تر و حالت انعطاف پذیری کمتری نسبت به حالت عادی داشته باشند چون می‌خواهند نبود لت دیگر را جبران کنند. یکی از نقائص دیگری که موجب تنگی دریچه ائورت می‌شود شامل فیوژن های نادرست خطوطی است که لتها یا بافتهای همبند را از هم جدا می کند وقتی که لتها به صورت غیر عادی جوش خورده باشند موجب می شود دریچه نتواند به طور کامل باز شود و این موجب تنگی دریچه آئورت می شود.

پیری 

یکی از عوامل شایعی که اغلب نادیده گرفته می شود این است که خطر ابتلا به تنگی دریچه آئورت با بالا رفتن سن افزایش پیدا میکند. افراد سالمند احتمال بیشتری دارد که فشار خون و کلسترول بالایی داشته باشند که باعث می شود دریچه متورم می شود یا آسیب ببیند. همچنین احتمال اینکه عملکرد کلیه در آنها کاهش پیدا کند بیشتر است ممکن است موجب افزایش خفیف یا متوسط برخی موارد در خون شود. این اختلال موقعی رخ می دهد که کلیه ها نتوانند مثل قبل این مواد را از بدن پاک کنند.

وقتی که سطح کلسیم در خون به علت کاهش عملکرد بالا میرود، احتمال بیشتری دارد که کلسیم در بافتهای بیمار رسوب کند. رسوب کلسیم در بافت هایی که دریچه آئورت را تشکیل می دهند می تواند باعث شود که تنگی دریچه آئورت رخ دهد. افراد سالمند احتمال بیشتری دارد که مشکلات قلبی دیگری داشته باشند که موجب آسیب رسیدن به دریچه آئورت شود مثال هایی از این قبیل شامل بافت های اسکار گسترده پریکاردیت، ایسکمی، عضله قلب، لخته خون می‌شود.

کلسترول و فشار خون بالا 

شرایطی که بر روی عروق خونی و قلب افراد تاثیر می گذارد مثل کلسترول و فشار خون بالا ممکن است خطر تنگی دریچه آئورت را افزایش دهد. مکانیسم بالا رفتن فشار خون و کلسترول موجب افزایش خطر این شرایط برای افراد می‌شود که شامل وارد شدن فشار مکانیکی روی دریچه و همچنین التهاب در بدن میشود که روی دریچه آئورت تاثیر می گذارد. دریچه آئورت در افراد سالم فشارهای مکانیکی مداوم را که ناشی از فشار خون بالا ایجاد شده است را تا حد معینی کنترل می کند و اجازه می دهد که خون به سمت بدن جاری شود. بیماران دارای فشار خون بالای مزمن به دلیل اختلال در گردش خون ناشی از آسیب به عروق خونی هستند. خون با فشار بیشتری مستقیماً از دریچه قلب به بیرون جاری می شود.

دریچه آئورت به تدریج به علت تحمل این فشار زیاد دچار آسیب به بافت می‌شود. بدن می‌تواند این آسیب را درمان کند اما درمان توسط بدن موجب ایجاد بافت اسکار می شود که ضخیم تر و متراکم تر از بافت اصلی است این مکانیسم موجب می شود لتهای دریچه سفت و غیر انعطاف پذیر شوند. کلسترول بالا مستقیماً با فشار خون بالا ارتباط دارد. از این رو می تواند موجب ایجاد یا پیچیده تر شدن آن شود. اسکلروزیس ناشی از کلسترول بالا موجب ایجاد همان فشار مکانیکی بیش از حد روی دریچه آئورت می شود که در پی آن ناتوانی یکسانی در باز شدن کامل دریچه آئورت ایجاد میکند.

دیابت 

همانطور که اکثر افراد می دانند دیابت شرایطی است که بر روی گلوکز خون تاثیر می گذارد. با توجه به نوع دیابتی که افراد به آن مبتلا شدند بیماران یا قادر به تولید انسولین نیستند یا نمی‌توانند به طور موثر از آن استفاده کنند. هر دو مورد به این معناست که بیماران دیابتی قند خون بالایی دارند. این همان چیزی است که منجر به علائمی مثل ادرار مکرر، تشنگی زیاد، تاری دید، کاهش وزن بی دلیل، زخمهایی که به آهستگی بهبود پیدا می کنند و گرسنگی بیش از حد منجر می‌شود. متاسفانه دیابت یکی از عوامل خطر مهم برای ایجاد تنگی دریچه آئورت است. طبق تحقیقاتی که انجام شده است یکی از دلایل آن افزایش التهاب در بدن بیمار است. تحقیقات همچنین نشان داد که دیابت می‌تواند موجب ایجاد کلسیم بیشتری در بدن مخصوصاً سرخرگها شود. همانطور که گفته شد ایجاد کلسیم در سرخرگها عامل محرک شایعی برای ایجاد تنگی دریچه آئورت است.

پرتو درمانی قفسه سینه 

تحقیقات نشان داده اند که پرتو درمانی قفسه سینه می تواند خطر ایجاد مسائل قلبی را برای فرد افزایش دهد که شامل تنگی دریچه آئورت هم می شود. پرتو درمانی یکی از درمان های رایج برای بسیاری از سرطان ها است اما استفاده از آن در دوزهای بالا می‌تواند موجب آسیب به قلب شود که شامل دریچه قلب هم می شود. این مشکل معمولاً به عنوان سمیت قلبی شناخته می شود هر چند ممکن است بعد از چند ماه از دریافت پرتو درمانی به سینه این آسیب ایجاد شده باشد اما اکثر بیماران حدود یک سال بعد این آسیب و تنگی دریچه آئورت را متوجه میشوند. افرادی که به سایر عوامل خطر ساز بیماری قلبی مثل دیابت و کسانی که پرتو درمانی را با سایر درمان های سرطان مثل شیمی درمانی دریافت می کنند در معرض خطر بیشتری برای ایجاد آسیب هایی مثل تنگی دریچه آئورت هستند.

سابقه عفونتها 

بر طبق نظر متخصصان سابقه عفونت‌ها مخصوصاً آنهایی که روی قلب افراد تاثیر می‌گذارند می‌توانند خطر ایجاد تنگی دریچه آئورت را افزایش دهند. یکی از شرایط مرتبط با عفونت که شایع هم هست و منجر به اندوکاردیت می‌شود به التهاب اندوکارد اشاره می کند. اندوکارد پوشش داخلی دریچه ها و حفره های قلب است. اندوکاردیت به علت عفونت در قسمتهای دیگر بدن ایجاد می‌شود که به قلب میرسد این عفونت میتواند ناشی از باکتری، قارچ یا سایر میکروب ها باشد یکی از منابع شایع عفونت که به قلب وارد می شود دهان است. این به این معناست که مشکلاتی مانند التهاب لثه ممکن است موجب اندوکاردیت شود و در نتیجه موجب بدتر شدن تنگی دریچه آئورت شود.

بیماری های مزمن کلیه 

تحقیقات نشان دادند که افرادی که با بیماریهای مزمن کلیه دست و پنجه نرم می کند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تنگی دریچه آئورت هستند. یکی از دلایل ایجاد بیماری مزمن کلیه اغلب ترشح مقدار زیادی رنین در کلیه است. مقدار زیاد این آنزیم موجب افزایش زیاد فشار خون می‌شود. همانطور که قبلا گفته شد فشار خون بالا فشار بیشتری روی دریچه آئورت وارد می کند و می تواند در نهایت موجب شود که افراد مبتلا به تنگی دریچه آئورت شوند. به علاوه متخصصان ادعا می کنند که بسیاری از بیماری های مزمن کلیه با کلسیم سازی دریچه آئورت اتفاق می افتند که اشاره به ایجاد رسوب کلسیم در دریچه آئورت دارد. این مورد یکی دیگر از عوامل محرک برای ایجاد تنگی دریچه آئورت است.

آریتمی 

اگر بیماران درمان فوری برای تنگی دریچه آئورت دریافت نکنند ممکن است آنها با عوارض متعددی مواجه شوند. یکی از شایع‌ترین آنها آریتمی قلب است. مشکلات ضربان قلب مخصوصاً بیمارانی که آریتمی قلبی دارند قلب آنها به آهستگی، به سرعت یا حتی نامنظم کار میکند. افرادی که تنگی دریچه آئورت دارند مبتلا به این عارضه می شوند چون جریان خون نامناسبی از قلب جاری میشود. متاسفانه آریتمی محرک مشکلات دیگر تنگی دریچه آئورت است. مثلاً زمانی که بیمار جریان خون کافی به مغزش نمیرسد غش می‌کند. آریتمی یکی از عوارض شدید تنگی دریچه آئورت است به این دلیل که میزان مرگ و میر بیمارانی که تنگی دریچه آئورت دارند و دچار این عارضه هستند در مقایسه با میزان مرگ و میر بقیه آن ها بدون این عارضه به طور قابل توجهی زیاد است.

علائم تنگی دریچه آئورت چیست؟

ممکن است شما تنگی دریچه آئورت داشته باشید و تا سالیان سال علائمی تجربه نکرده باشید. همانطور که این بیماری شدیدتر می‌شود علائم شما شامل موارد زیر می شود:

• درد قفسه سینه ممکن است شما احساس سفتی در شش ها و سینه خود داشته باشید مخصوصا با فعالیت فیزیکی
• خستگی شدید ممکن است در حین افزایش فعالیت احساس خستگی شدید کنید.
• تنگی نفس ممکن است شما به سختی نفس عمیق بکشید مخصوصاً بعد از فعالیت.
• احساس سرگیجه یا غش کردن شما احساس گیجی یا حتی از دست دادن هوشیاری را دارید مخصوصاً در طی فعالیت.
• سوفل قلب صدای غیر طبیعی قلب که از طریق گوشی پزشکی شنیده میشود
• تپش قلب ممکن است احساس کنید ضربان قلب شما تند و لرزان است.

به دلیل خطر این عوارض بسیار مهم است که شما درمان‌فوری دریافت کنید تا مطمئن شوید نتایجی که احتمالاً به دست می آورید بهترین است. اگر شما علائم غیر معمولی تجربه میکنید یک قرار ملاقات اولیه با پزشک خودتون در نظر بگیرید تا در مورد نگرانی های خودتان صحبت کنید.

تشخیص تنگی دریچه آئورت

اغلب بیماری دریچه آئورت با صداهای غیر عادی سوفل قلب که از طریق گوشی پزشکی شنیده میشود تشخیص داده می شود. آزمایشات تشخیصی که برای شناسایی بیماری دریچه قلب هستند عبارتند از:

• الکترو کاردیو گرام. آزمایشی که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند
• رادیولوژی قفسه سینه رادیوگرافی یا تصویری از قلب و ششها که شامل رگهای خون، دنده ها و استخوان های ستون فقرات می شود.
• اکوکاردیوگرام ترنس مری آزمایشی که برای ارائه تصویر ساختار قلب ارائه می شود یک مبدل کوچک مثل میکروفون برای تولید تصویر از داخل مری رد میشود.
• اکوکاردیوگرام که به آن اکو گفته می‌شود این آزمایش از امواج صوتی استفاده می کند تا عملکرد و ساختار عضلات قلب و دریچه را مورد ارزیابی قرار دهد.
• کاتتریزاسیون قلبی که مشکلات سرخرگهای کرونر را کنترل می کند. یک لوله نازک و بلند (کاتتر) در یک سرخرگ یا رگ کشاله ران، بازو یا گردن قرار داده می شود سپس به قلب هدایت میشود پزشک مایعی با رنگ متفاوت به سرخرگ تزریق میکند و اشعه ایکس برای بررسی انسداد و دیگر اختلالات به کار می‌رود.
• تست فشار ورزشی آزمایشی است که روی تردمیل یا دوچرخه ثابت انجام می‌شود تا عملکرد قلب، شش ها، ماهیچه ها در طی فعالیت ورزشی ارزیابی شود. شما به نوار قلب وصل شده اید تا فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت کند.

درمان تنگی دریچه آئورت

متخصصان قلب برنامه درمانی بر اساس شدت تنگی دریچه قلب شما طرح ریزی می کنند.

اگر شما علائم خفیف یا هیچ گونه علائمی نداشته باشید پزشک فقط شرایط شما را بدون درمان تحت کنترل قرار می دهد. در چنین مواردی ممکن است پزشک به شما توصیه کند که فعالیت های شدید خود را محدود کنید و اگر سیگاری هستید سیگار را ترک کنید. هر چند هیچ دارویی برای درمان تنگی آئورت وجود ندارد اما پزشک ممکن است دارو برای درمان علائم برای شما تجویز کند که شامل دیورتیک، نیترات ها و بتابلوکرها می‌شود.

تعویض دریچه آئورت

در اکثر موارد پزشک شما جراحی را برای ترمیم یا تعویض دریچه آئورت پیشنهاد میکند با تعویض دریچه آئورت جراح دریچه آسیب‌ دیده را برمی دارد و آن را با یک دریچه مکانیکی یا بافت جایگزین می کند. این روش موثر است و کیفیت زندگی شما را بهبود می بخشد.

دریچه های مکانیکی از فلز بادوام ساخته شدند هرچند آنها خطر لختگی خون در نواحی مجاور را دارند اما اگر شما دریچه مکانیکی را انتخاب کنید برای جلوگیری از چنین مواردی باید تا پایان عمر از داروهای ضد انعقاد خون استفاده کنید.

دریچه های بافتی انتخاب دیگر هستند. آنها از کسانی که اهدای عضو میکنند و یا از حیوانات سازگار با بدن انسان تهیه می‌شوند. آنها به اندازه دریچه های مکانیکی موثر هستند اما انجام نیاز به تعویض دارند گاهی اوقات می توان از دریچه ریوی خود بیمار از طریق روش گرافت استفاده کرد.

در موارد نادر جراحی ترمیمی امکان پذیر است. این مورد اکثر اوقات در نوزادانی که دریچه قلب آنها به علت رشد بافت به جای تجمع کلسیم مسدود شده است، انجام میشود.

جایگزینی دریچه آئورت ترانس کاتتر TAVR 

متخصصان قلب در دو بیمارستان و دانشگاه پزشکی معتبر دنیا یک روش کم تهاجمی برای درمان تنگی دریچه آئورت پیشنهاد کردند. اگر شما کاندید خوبی برای جراحی قلب باز باشید درمان تعویض دریچه آئورت ترنس کاتتر موثر است.

درمان تعویض دریچه آئورت کاتتر با وارد کردن دریچه جدیدی از طریق کاتتر در سرخرگ های پا انجام میشود. دریچه جدید به دریچه قدیمی و آسیب دیده هدایت شده و باز می شود دریچه تنگ با دریچه مصنوعی بافتی جدید و البته کاربردی تعویض می شود.

این روش نه تنها کیفیت زندگی را بهبود می بخشد بلکه به طور قابل توجهی طول عمر فرد را پس از جراحی افزایش می‌دهد.