فشار خون بالا یک بیماری شایع است که وقتی خون در شریانهای شما تحت فشارهای بالاتر از حد طبیعی جریان مییابد، ایجاد میشود.
معمولاً علائم ناشی از فشار خون بالا را ندارید تا زمانی که باعث ایجاد مشکلات جدی در سلامتی شما شود. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به فشار خون بالا حتی از ابتلا به آن آگاه نیستند و برای کنترل فشار خون تحت درمان قرار نمیگیرند. در حقیقت، به همین دلیل مهم است که حداقل سالی یک بار فشار خون خود را چک کنید. برای کنترل یا کاهش فشار خون بالا، پزشک ممکن است توصیه کند شما یک سبک زندگی سالم برای قلب خود داشته باشید. همچنین ممکن است لازم باشد از دارو استفاده کنید. کنترل یا کاهش فشار خون میتواند به جلوگیری یا به تأخیر انداختن مشکلات جدی سلامتی مانند بیماری مزمن کلیه، حمله قلبی، نارسایی قلبی، سکته مغزی و احتمالاً زوال عقل عروقی کمک کند.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون شما از دو عدد سیستولیک و دیاستولیک تشکیل شده است. فشار سیستولیک فشاری است که بطنها خون را از قلب خارج میکنند. فشار دیاستولیک فشار بین ضربان قلب است که خون در قلب پر میشود.
فشار خون شما براساس فعالیتهای شما در طول روز تغییر میکند. برای بیشتر بزرگسالان، فشار خون طبیعی کمتر از 120 بر 80 میلیمتر جیوه است که به عنوان فشار سیستولیک بر روی فشار دیاستولیک نوشته میشود (120/80 میلیمتر جیوه). فشار خون شما وقتی بالا در نظر گرفته میشود که سیستولیک ثابت 130 میلیمتر جیوه یا بالاتر یا دیاستولیک 80 میلیمتر جیوه یا بیشتر داشته باشید.
هر فرد 3 ساله یا بالاتر باید حداقل یک بار در سال فشار خون خود را توسط یک ارائه دهنده مراقبتهای پزشکی بررسی کند. پزشک شما از آزمایش فشار خون استفاده خواهد کرد تا ببیند آیا شما به طور مداوم فشار خون بالا دارید یا خیر.
عوامل خطر
عوامل زیادی خطر ابتلا به فشار خون را افزایش میدهند. برخی از عوامل خطر مانند عادات ناسالم در زندگی، میتوانند تغییر کنند. سایر عوامل خطر مانند سن، سابقه خانوادگی و ژنتیک، نژاد و قومیت و جنسیت قابل تغییر نیستند. یک سبک زندگی سالم میتواند خطر ابتلا به فشار خون بالا را کاهش دهد.
سن
فشار خون با افزایش سن افزایش مییابد. رگهای خونی ما به طور طبیعی با گذشت زمان ضخیم و سفت میشوند. این تغییرات خطر ابتلا به فشار خون را افزایش میدهد.
با این حال احتمال وجود فشار خون برای کودکان و نوجوانان در حال افزایش است. احتمالاً به این دلیل است که تعداد کودکان و نوجوانانی که با اضافه وزن یا چاقی زندگی میکنند افزایش یافته است.
سابقه خانوادگی و ژنتیک
فشار خون بالا اغلب در خانوادهها وجود دارد. بسیاری از ژنهای مختلف در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند. تحقیقات نشان میدهد که برخی تغییرات DNA با رشد نوزاد متولد نشده در رحم نیز ممکن است منجر به فشار خون بالا در طول زندگی فرد شود.
برخی از افراد در رژیم غذایی خود حساسیت بالایی به نمک دارند. این امر میتواند در خانوادهها نیز وجود داشته باشد.
عادتهای زندگی
عادتهای زندگی میتوانند خطر فشار خون را افزایش دهند. این عادتها عبارتند از:
- غالباً غذاهای ناسالم میخورید، خصوصاً غذاهایی که سدیم زیادی دارند و پتاسیم کافی ندارند. برخی از افراد، از جمله آمریکاییهای آفریقایی تبار، افراد مسن و افرادی که به بیماری مزمن کلیه، دیابت یا سندرم متابولیک مبتلا هستند، نسبت به نمک در رژیم غذایی خود حساسیت بیشتری دارند.
- نوشیدن بیش از حد کافئین.
- عدم تحرک کافی بدنی.
- سیگار کشیدن یا استفاده از داروهای غیرقانونی مانند کوکائین و مت آمفتامین.
- نداشتن خواب کافی با کیفیت خوب.
داروها
برخی از داروهای تجویز شده و بدون نسخه میتوانند کنترل فشار خون را برای بدن دشوارتر کنند. داروهایی که میتوانند فشار خون شما را بالا ببرند شامل داروهای ضد افسردگی، ضد احتقان (داروهای تسکین گرفتگی بینی)، قرصهای ضد بارداری هورمونی و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند آسپرین یا ایبوپروفن میباشند.
سایر بیماریهای پزشکی
سایر بیماریهای پزشکی نحوه کنترل مایعات، سدیم و هورمونهای بدن را تغییر میدهند. سایر دلایل پزشکی فشار خون بالا عبارتند از:
- تومورهای خاص
- بیماری مزمن کلیوی
- سندرم متابولیک
- اضافه وزن و چاقی
- خواب
- مشکلات تیروئید
جنسیت
مردان بیش از زنان در دوران میانسالی خود دچار فشار خون میشوند. اما در افراد مسن، زنان بیش از مردان دچار فشار خون بالا میشوند.
زنانی که در دوران بارداری فشار خون بالا دارند، در اواخر عمر بیشتر به فشار خون مبتلا میشوند.
عوامل اجتماعی و اقتصادی
تحقیقات اخیر نشان داده است که عواملی مانند درآمد، تحصیلات، محل زندگی و نوع شغل شما نیز ممکن است در خطر ابتلا به فشار خون بالا موثر باشد. به عنوان مثال کار در شیفت خیلی زود یا دیر میتواند خطر ابتلا به فشار خون را در شما افزایش دهد.
تجربه خطر یا آسیب در کودکی نیز با خطر بالاتر ابتلا به فشار خون بالا مرتبط است.
نحوه آمادهسازی برای آزمایش فشار خون
پزشک شما از آزمایش فشار خون برای بررسی اینکه آیا میزان فشار خون بالاتر از حد نرمال دارید یا خیر استفاده میکند. فشار خون از دو عدد تشکیل شده است: عدد سیستولیک روی عدد دیاستولیک. واحد اندازهگیری فشار بر حسب میلیمتر جیوه است.
آزمایش فشار خون آسان و بدون درد است و میتواند در مطب پزشک یا کلینیک انجام شود. یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی برای اندازهگیری فشار خون از گیج، استتوسکوپ یا حسگر الکترونیکی و کاف فشار خون استفاده میکند. برای آماده سازی، مراحل زیر را انجام دهید:
- قبل از آزمایش 30 دقیقه ورزش نکنید، قهوه ننوشید و سیگار نکشید.
- قبل از آزمایش به دستشویی بروید.
- حداقل 5 دقیقه قبل از آزمایش روی صندلی بنشینید و آرام باشید.
- اطمینان حاصل کنید که پاها روی زمین صاف هستند.
- در حالی که در آرامش هستید آزمایش بدهید یا هنگام آزمایش صحبت نکنید.
- بازوی خود را برای کاف باز کنید.
- بازوی خود را روی میز قرار دهید تا پشتیبانی شود و در سطح قلب شما قرار گیرد.
اگر اولین بار است که ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی فشار خون شما را اندازهگیری میکند، ممکن است هر دو بازو را بخواهد. همچنین میتوانید فشار خون خود را در خانه یا داروخانه بگیرید.
علائم، نشانهها و عوارض
اندازهگیری منظم فشار خون و دانستن اعداد و ارقام مهم است زیرا فشار خون بالا معمولاً علائمی ایجاد نمیکند تا زمانی که باعث بروز مشکلات جدی شود.
فشار خون بالای تشخیص داده نشده یا کنترل نشده میتواند منجر به مشکلات جدی در سلامتی شود، مانند:
- آنوریسم
- سکته
- بیماری مزمن کلیوی
- آسیب خارجی چشم
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- بیماری شریان محیطی یا بیماری شریان کاروتید
- نارسایی عروقی
فشار خون بالا در بارداری میتواند خطر مشکلات بعدی قلب و رگهای خونی را هم برای مادر و هم برای فرزندش افزایش دهد.
تشخیص
اگر فشار خون شما به طور مداوم در سطح بالا باشد، پزشک تشخیص میدهد که شما مبتلا به فشار خون بالا هستید. پزشک شما ممکن است آزمایشات بیشتری را انجام دهد تا به دنبال بیماری پزشکی باشد که میتواند باعث فشار خون بالا شود یا اینکه تشخیص دهد آیا فشار خون بر کلیههای شما تأثیر گذاشته است یا خیر.
تاریخچه پزشکی
پزشک شما میخواهد عوامل خطر شما را درک کرده و اطلاعات کلی در مورد سلامتی شما از جمله الگوهای غذایی، سطح فعالیت بدنی و سابقه سلامتی خانواده شما را بدست آورد تا یک برنامه درمانی مناسب برای شما تهیه کند. پزشک همچنین از شما سوال میکند تا ببیند آیا فشار خون بالا شما را با مشکل سلامتی مواجه کرده است یا خیر. این کار به پزشک شما کمک میکند تا تشخیص دهد آیا نیاز به انجام آزمایشهای خاصی دارید یا خیر.
تأیید فشار خون بالا
برای تشخیص فشار خون بالا، پزشک در جلسات جداگانهای دو یا چند بار فشار خون شما را چک میکند.
برای اکثر بزرگسالان، فشار خون طبیعی کمتر از 120/80 میلیمتر جیوه است. هنگامی که سیستولیک ثابت 130 میلیمتر جیوه یا بالاتر یا دیاستولیک 80 میلیمتر جیوه یا بالاتر باشد، پزشک فشار خون بالای شما را تایید میکند.
برای کودکان زیر 13 سال، میزان فشار خون معمول با کودکان همسن با جنس و قد مشابه خود مقایسه میشود.
اگر میزان فشار خون شما به طور مداوم 130/80 میلیمتر جیوه یا بالاتر از آن است، با پزشک خود صحبت کنید. توجه داشته باشید که فشار خون بیش از 180/120 میلیمتر جیوه به طرز خطرناکی زیاد است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
حتی پس از انجام این مراحل، ممکن است به دلایل دیگری میزان فشار خون شما دقیق نباشد.
- شما هیجانزده یا عصبی هستید. “فشار خون بالای کاذب” نشان دهنده فشار خونی است که در مطب پزشک بالاتر از خانه یا داروخانه است. پزشکان میتوانند با بررسی میزان فشار خون در مطب و مکانهای دیگر، این نوع فشار خون را تشخیص دهند.
- هنگامی که در مطب اندازهگیری میشود فشار خون شما پایین میآید. به این فشار خون، فشار مخفی یا ماسکه گفته میشود. پزشکان میتوانند با مشاهده و مقایسه اعداد فشار خون در مطب و در خانه، به ویژه در شب، این نوع فشار خون را تشخیص دهند. وقتی این اتفاق میافتد، پزشک در تشخیص فشار خون بالا مشکل خواهد داشت.
- از دستگاه فشار خون اشتباه استفاده شده است. اگر دستگیره خیلی کوچک یا خیلی بزرگ باشد، میزان خوانش شما متفاوت خواهد بود. برای تیم مراقبتهای بهداشتی مهم است که به مرور زمان فشار شما را ردیابی کنند و اطمینان حاصل کنند که از دستگاه فشار مناسب برای جنسیت و سن شما استفاده شده است.
تستهای تشخیصی
- آزمایش خون. پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی آسیب کلیه، کلسترول بالا یا دیابت توصیه کند. این بیماریها ممکن است خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را افزایش دهند یا سایر مشکلات مانند بیماری تیروئید که ممکن است باعث فشار خون بالا شود را ایجاد کنند.
- نمایشگر فشار خون. برای جمعآوری اطلاعات بیشتر در مورد فشار خون، پزشک ممکن است استفاده از دستگاه اندازهگیری فشار خون را برای ضبط قرائت فشار خون در طول 24 ساعت توصیه کند. پزشک همچنین ممکن است به شما آموزش دهد که چگونه فشار خون را در خانه اندازه بگیرید.
درمان
برای اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا، پزشک یک طرح درمانی تهیه میکند که ممکن است شامل تغییر در سبک زندگی سالم برای قلب به تنهایی یا همراه با داروها باشد. ماشین حساب ریسک میتواند به پزشک شما کمک کند خطر ابتلا به عوارض را تخمین زده و روش درمانی مناسب را انتخاب کند. یک تیم مراقبتهای بهداشتی میتوانند به شما کمک کنند تا فشار خون خود را به بهترین شکل کنترل کرده و از بروز عوارض جلوگیری کنید. این تیم ممکن است شامل پزشک، متخصص تغذیه، داروساز و متخصصان بیماریهای دیگر باشد، از جمله موارد مربوط به قلب شما.
اگر فشار خون بالا به دلیل بیماری پزشکی یا داروی دیگری ایجاد شده باشد، ممکن است با درمان یا رفع علت بهبود یابد.
ماشین حساب ریسک
پزشک شما ممکن است از یک ماشین حساب ریسک برای تخمین خطر سکته یا حمله قلبی یا مرگ در اثر بیماری قلبی یا عروقی در 10 سال آینده یا در طول زندگی شما استفاده کند. این اطلاعات میتواند به پزشک شما کمک کند تا بهترین روش درمانی را برای جلوگیری از عوارض انتخاب کند.
تغییر سبک زندگی
اگر فشار خون دارید ممکن است پزشک توصیه کند که برای کمک به کاهش و کنترل فشار خون بالا، یک سبک زندگی سالم برای قلب خود انتخاب کنید.
- غذاهای سالم برای قلب مانند غذاهای موجود در رژیم غذایی دَش (رژیم فشارخونکاه) را انتخاب کنید. تحقیقات انجام شده توسط NHLBI نشان داده است که یک برنامه غذایی کم نمک میتواند به اندازه داروها در کاهش فشار خون بالا موثر باشد.
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید. بسیاری از مزایای سلامتی ناشی از تحرک بدنی و انجام میزان توصیه شده فعالیت بدنی در هر هفته است. مطالعات نشان داده است که فعالیت بدنی میتواند به کاهش و کنترل سطح فشار خون بالا کمک کند. حتی مقدار متوسط فعالیت بدنی نیز میتواند به شما کمک کند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، از پزشک خود بپرسید که چه سطح فعالیت بدنی برای شما مناسب است.
- داشتن یک وزن سالم. اگر فرد بالغی هستید که با اضافه وزن یا چاقی زندگی میکنید، از دست دادن 5٪ تا 10٪ از وزن اولیه خود در طی حدود 6 ماه میتواند سلامتی شما را بهبود بخشد. حتی کاهش فقط 3٪ تا 5٪ از وزنتان میتواند میزان فشار خون را بهبود بخشد.
- سیگار کشیدن را ترک کنید. اگرچه این منابع بر سلامت قلب تمرکز دارند اما شامل اطلاعات اساسی در مورد چگونگی ترک سیگار هستند.
- استرس را مدیریت کنید. یادگیری نحوه کنترل استرس و کنار آمدن با مشکلات میتواند سلامت روحی و جسمی شما را بهبود بخشد. یادگیری تکنیکهای آرام سازی، گفتگو با یک مشاور و یافتن یک گروه پشتیبانی همه میتوانند کمک کنند.
- به اندازه کافی و با کیفیت بخوابید. مقدار خواب توصیه شده برای بزرگسالان 7 تا 9 ساعت در روز است. با رفتن به خواب و برخاستن در ساعات منظم، پیروی از روال آرامش بخش قبل از خواب و خنک و تاریک نگه داشتن اتاق خواب، عادتهای خواب سالم را ایجاد کنید.
تغییر عادتها ممکن است سخت باشد. برای کمک به ایجاد تغییرات مادام العمر برای سلامت قلب، سعی کنید هر بار یک تغییر ایجاد کنید. وقتی با تغییر قبلی احساس راحتی کردید، تغییر دیگری اضافه کنید. وقتی چندین مورد از این عادات سبک زندگی را با هم تمرین میکنید و میتوانید آنها را ادامه دهید، احتمالاً فشار خون خود را کنترل خواهید کرد.
دارو
هنگامی که تغییر سبک زندگی سالم به تنهایی فشار خون را کنترل نمیکند یا کاهش نمیدهد، پزشک ممکن است داروهای فشار خون را برای شما تجویز کند. این داروها به روشهای مختلفی برای کاهش فشار خون عمل میکنند. هنگام تجویز دارو، پزشک تأثیر آنها را بر سایر بیماریهایی که ممکن است داشته باشید، مانند بیماری قلبی یا کلیوی نیز در نظر خواهد گرفت.
هنگام استفاده از این داروها، تغییرات سبک زندگی سالم خود را ادامه دهید. ترکیب دارو و سبک زندگی سالم برای قلب میتواند به کنترل و کاهش فشار خون بالا کمک کرده و از بیماریهای قلبی جلوگیری کند.
در صورت نگرانی در مورد عوارض جانبی داروها با پزشک خود صحبت کنید. وی ممکن است دوز دارو را تغییر دهد یا داروی جدیدی تجویز کند. برای کنترل فشار خون بالا، بسیاری از افراد باید دو یا چند دارو مصرف کنند. این احتمال در بزرگسالان آمریکایی آفریقایی بیشتر است.
داروهای احتمالی فشار خون بالا عبارتند از:
- مهارکنندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) برای جلوگیری از تنگی عروق خون.
- مسدود کنندههای II گیرنده آنژیوتانسین (ARB) برای جلوگیری از تنگ شدن رگهای خونی.
- مسدود کنندههای کانال کلسیم برای جلوگیری از ورود کلسیم به سلولهای عضلانی قلب و رگهای خونی. این مشکل باعث میشود رگهای خونی شل شوند.
- داروهای ادرارآور برای از بین بردن آب و سدیم اضافی (نمک) از بدن، باعث کاهش میزان مایعات در خون میشود. از داروهای ادرارآور اغلب همزمان با داروهای فشار خون دیگر استفاده میشود و گاهی در یک قرص ترکیب میشوند.
- مسدود کنندههای بتا برای کمک به کاهش سرعت و فشار ضربان قلب شما. در نتیجه، قلب شما خون کمتری را از طریق رگهای خونی پمپاژ میکند. مسدود کنندههای بتا معمولاً فقط به عنوان گزینه پشتیبان یا در صورت داشتن بیماریهای دیگر استفاده میشوند.
زندگی با فشار خون بالا
اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، مهم است که برنامه درمانی خود را ادامه دهید. شما نیاز به مراقبت و پیگیری منظم دارید و ممکن است لازم باشد یاد بگیرید که چگونه فشار خون خود را در خانه نظارت کنید. ممکن است لازم باشد پزشک شما به مرور زمان نیاز داروهای شما را تغییر دهد یا داروهای بیشتری را به برنامه درمانی شما اضافه کند.
اگر قصد بارداری دارید، به تیم مراقبتهای بهداشتی خود اطلاع دهید.
شرایط خود را مدیریت کنید
برای کمک به کنترل فشار خون و پیشگیری از بیماریهای قلبی، برنامه درمانی خود، از جمله تغییر سبک زندگی سالم، را ادامه دهید. ایجاد تغییر در شیوه زندگی و مصرف منظم و هر روز دارو میتواند سخت باشد اما روشهایی برای کمک به آن وجود دارد.
- از پزشک، پرستار یا داروساز خود در مورد برنامههای مربوط به کنترل و پیگیری فشار خون خود سوال کنید. آنها همچنین ممکن است روشی را برای یادآوری زمان مصرف قرص به شما پیشنهاد کنند که هر روز داروی خود را مصرف کنید و به شما اطلاع دهند که وقت آن است که داروهای خود را شارژ کنید.
- طبق توصیه پزشک معاینات پزشکی منظم داشته باشید. سوال کنید و درباره پیشرفت خود بحث کنید. اگر بیماری جدیدی دارید یا از آخرین قرار ملاقات خود داروی جدیدی مصرف کردهاید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- ممکن است پزشک از شما بخواهد فشار خون خود را در خانه یا مکانهایی که دارای تجهیزات فشار خون هستند بررسی کنید.
بدانید چه موقع باید به اورژانس مراجعه کنید
عدد بالای 180/120 میلی متر جیوه به طرز خطرناکی زیاد است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. فشار خون بالا به این میزان میتواند به اندامهای شما آسیب برساند. اگر این میزان فشار خون را تجربه کردید با اورژانس تماس بگیرید:
- سردرد ناگهانی و شدید
- مشکل در تنفس
- درد ناگهانی و شدید در شکم، قفسه سینه یا کمر
فشار خون بالا همچنین میتواند منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی شود. اگر مشکوک هستید که این اتفاق برای شما یا شخص دیگری رخ داده است با ۱۱۵ تماس بگیرید.
حمله قلبی
علائم و نشانههای حمله قلبی عبارتند از:
- حالت تهوع، استفراغ، سبکی سر یا غش کردن یا عرق سرد. این علائم حمله قلبی بیشتر در خانمها دیده میشود.
- درد یا ناراحتی طولانی مدت یا شدید قفسه سینه که با استراحت یا نیتروگلیسیرین برطرف نمیشود. این علامت شامل فشار ناراحت کننده، سنگینی یا درد در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه است که میتواند خفیف یا قوی باشد. این درد یا ناراحتی اغلب بیش از چند دقیقه طول میکشد یا برطرف میشود و دوباره برمیگردد.
- تنگی نفس. این مورد ممکن است همراه با ناراحتی قفسه سینه باشد یا قبل از آن اتفاق بیفتد.
- ناراحتی در قسمت بالای بدن. این ناراحتی را میتوان در یک یا هر دو بازو، پشت، گردن، فک یا قسمت بالای معده احساس کرد.
سکته مغزی
اگر فکر میکنید شخصی دچار سکته مغزی شده است، سریع عمل کنید و تست ساده زیر را انجام دهید.
- صورت: از شخص بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت او افتاده است؟
- دستها: از فرد بخواهید هر دو دست خود را بلند کند. آیا یک دست به سمت پایین میافتد؟
- حرف زدن: از شخص بخواهید یک عبارت ساده را تکرار کند. آیا حرف زدن او شل و ول یا عجیب است؟
- زمان: اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، بلافاصله درخواست کمک کنید. درمان زودرس ضروری است.