عمل قلب باز یا جراحی، به اصطلاحی گفته می شود که برای فرآیندهای متنوع (که شامل باز کردن قفسه سینه یک فرد با برش بزرگ، برای نمایان شدن قلب می شود) مورد استفاده قرار می گیرد. این کار، یک عمل جراحی بزرگ است که ممکن است به دلایل مختلف، از جمله بای پَس یک شریان مسدود شده در قلب، بازسازی یک دریچه قلب بیمار، یا پیوند قلب سالم، انجام پذیرد.
با اینکه انجام عمل جراحی فواید بسیاری را با خود به همراه دارد و معمولاً زندگی فرد را عوض می کند، بهبودی پس از انجام آن معمولاً تدریجی و چالش برانگیز خواهد بود. بعد از عمل جراحی بای پس، بیماران باید حتماً از دستورات مراقبتی بعد از عمل و عادت های سبک زندگی برای سلامت قلب، پیروی کنند.
عمل جراحی قلب باز چیست؟
عمل جراحی قلب به فرآیند در حال بستری شدن گفته می شود که توسط یک جراح قلب یا جراح پیوند قلب در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام می گیرد.
در حین انجام عمل قلب باز، جراح برش بزرگی را در وسط سینه بیمار ایجاد می کند. استخوان سینه (که به قفسه سینه متصل شده است)، به صورت طولی از وسط برش داده شده و باز می شود تا قلب را در میان حفره قفسه سینه نشان دهد.
هنگامی که قلب نشان داده شد، بیمار به یک دستگاه بای پس قلبی-ریوی متصل خواهد شد. این دستگاه عملکرد قلب را در دست می گیرد، و خون حاوی اکسیژن را به درون بدن پمپ می کند. در نتیجه، جراح قادر خواهد بود تا بر روی یک قلب ثابت شده عمل جراحی انجام دهد (یعنی قلبی که ضربان ندارد و درون آن خونی جریان پیدا نمی کند).
هدف از انجام عمل جراحی قلب باز
عمل جراحی قلب باز (بای پس) ممکن است به دلایل مختلفی انجام پذیرد.
بیماری عروق کرونر (Coronary Artery Disease – CAD)، که رایج ترین نشانه می باشد، هنگامی اتفاق می افتد که توده های چربی، شریان هایی که خون را برای ماهیچه قلب تأمین می کند، را مسدود می کنند. این امر منجر به کاهش جریان خون در قلب می شود. اگر میزان انسداد بزرگ باشد، آنژیو، مشکل در تنفس، و در برخی موارد، حمله قلبی ممکن است رخ دهد.
عمل قلب باز (بای پس)، ممکن است برای موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:
- درمان نارسایی قلبی در مرحله آخر
- درمان آریتمی های مقاوم در برابر ضربان قلب، که شامل فیبریلاسیون دهلیزی (با نام روش قلب ماز) می شود.
- ترمیم دریچه های بیمار/ آسیب دیده قلب
- ترمیم نقص های مادرزادی قلب
- درمان کاردیومیوپاتی (قلب بزرگ شده)
- کار گذاشتن یک دستگاه پزشکی، مانند دستگاه کمکی بطن چپ (LVAD)
- پیوند قلب
فواید عمل جراحی بای پس قلب
فواید انجام عمل جراحی بای پس قلب، معمولاً زیاد هستند و می توانند شامل موارد زیر گردند:
- آرام کردن یا کاهش دادن علائمی مانند درد قفسه سینه یا مشکلات تنفسی
- کاهش دادن ریسک شرایط قلبی عروقی مانند سکته یا حمله قلبی
- بهبود بقا و کیفیت زندگی
نحوه آماده سازی
هنگامی که زمان برای یک عمل جراحی قلب باز (بای پس) در نظر گرفته شد، جراح به شما دستورات خاصی را برای دنبال کردن می دهد.
این دستورات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از جویدن، خوردن، یا نوشیدن هر چیزی (از جمله آب) بعد از ساعت 10 شب، در آستانه جراحی، جلوگیری کنید.
- از مصرف کافئین تا 48 ساعت قبل از انجام عمل جراحی جلوگیری کنید.
- با صابون های مخصوص آنتی باکتریال، از 2 تا 4 روز قبل از انجام عمل جراحی، برای دوش گرفتن استفاده کنید.
- سیگار کشیدن یا مصرف تنباکو را فوراً قطع کنید.
- استفاده از داروهای بخصوص را قبل از انجام عمل جراحی، قطع کنید یا ادامه دهید.
- چندین واکسیناسیون را انجام دهید (شامل بیمارانی می شود که عمل پیوند قلب را انجام می دهند).
قبل از انجام عمل قلب باز، شما باید انتظار موارد زیر را داشته باشید:
- داشتن اشعه ایکس از سینه، یک نوار قلب یا دیگر آزمایشات که جراح را قادر می سازد تا برای فرآیند برنامه ریزی کند.
- سینه شما باید تراشیده شود.
- استریل کردن ناحیه عمل جراحی با صابون ضد میکروب.
- یک خط داخل وریدی (IV) در بازوی شما که مایعات و داروها را از آن طریق فراهم می شوند.
بعد از انجام عمل جراحی قلب باز، چه اتفاقی می افتد؟
با توجه به فرآیند، شما ممکن است در بیمارستان و در بخش ICU به مدت یک روز یا بیشتر بمانید. هنگامی که آماده شدید، به یک اتاق معمولی در بیمارستان منتقل خواهید شد.
شما می توانید چندین روز را برای ماندن خود در بیمارستان در نظر بگیرید. پزشک، به شما نحوه مراقبت از برش ایجاد شده عمل جراحی را توضیح خواهد داد. شما ممکن است به بالشی سفت برای محافظت از سینه خود در هنگام سرفه، عطسه، یا خروج از رختخواب، احتیاج داشته باشید.
پس از انجام عمل جراحی، شما ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- یبوست (یکی از عوارض رایج که در اثر مصرف مسکن های قوی به وجود می آید).
- افسردگی یا نوسانات خلقی.
- بی خوابی یا مشکل در خوابیدن.
- کور شدن اشتها
- مشکلات حافظه ای
- درد ماهیچه در ناحیه سینه
- درد، کبودی و مقداری ورم کردگی در نقطه برش داده شده
ریسک های یا عوارض احتمالی عمل جراحی قلب باز چیست؟
عمل جراحی قلب باز (بای پس)، یک فرآیند جراحی بزرگ می باشد. مانند تمام عمل های جراحی، در آن ریسک‌هایی وجود دارد.
ریسک عوارض پس از انجام عمل جراحی، در صورتی که شما به بیماری های دیابت یا چاقی مبتلا هستید، بیشتر می باشد. مشکلات ریه مانند بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD) نیز باعث افزایش ریسک خواهد شد. در افرادی که سیگار می کشند، احتمال بیشتری برای انجام عمل جراحی و ایجاد مشکلات پس از انجام عمل برای آن ها وجود دارد.
ریسک های عمل جراحی عبارتند از:
- واکنش آلرژیک نسبت به بیهوشی
- آریتمی (ضربان نامنظم قلب)
- خونریزی
- آسیب دیدگی در رگ های خونی اطراف یا اندام هایی مانند ریه ها یا کلیه ها.
- عفونت ها
- سکته
مراقبت طولانی مدت
مراقبت مداوم برای حفظ فواید انجام عمل جراحی قلب باز (بای پس)، ضروری می باشد.
شما باید معاینه های فراوانی را توسط جراح و متخصص قلب و عروق خود داشته باشید. در طی این ملاقات ها، شما ممکن است آزمایش های خون، نوار قلب، و/یا یک آزمایش استرس را انجام دهید. این آزمایش ها به شما نشان می دهد که قلب شما چگونه پس از انجام عمل جراحی کار می کند.
متخصص قلب و عروق شما همچنین اتخاذ یا حفظ عادت های سالم زندگی (مانند ترک سیگار، خوردن غذاهای مغذی، و مدیریت شرایط سلامتی مانند دیابت، فشار خون بالا، و کلسترول بالا) را پیشنهاد خواهد داد.
شما همچنین درباره چگونگی افزایش فعالیت های خود پس از انجام عمل جراحی به صورت امن و مؤثر، راهنمایی خواهید شد. متخصص قلب و عروق شما ممکن است یک برنامه درمان فیزیکی سرپایی را به شما معرفی کند. یک متخصص فیزیکی با تدبیر، می تواند یک برنامه تمرینی فردی را برای کمک به شما تعیین کند.
روند بهبودی پس از انجام عمل جراحی بای پس قلب چگونه خواهد بود؟
مدت زمان بهبودی شما با توجه به نوع عمل جراحی، عوارض و سلامت کلی قبل از عمل، متفاوت خواهد بود. این زمان می تواند بین 6 تا 12 هفته (و بعضی اوقات بیشتر) برای بهبودی پس از انجام عمل جراحی قلب باز به طول بیانجامد.
جراح به شما زمان مناسب برای بازگشت به کار و دیگر فعالیت ها را اطلاع خواهد داد. معمولاً شما نباید رانندگی کنید یا هرگونه جسمی را نباید به مدت 6 هفته بلند کنید.
بعضی از افراد، پس از انجام عمل جراحی قلب، برای جلوگیری از ایجاد لخته های خون، از رقیق کننده های خون استفاده می کند. متخصص سلامت شما ممکن است توانبخشی قلبی را نیز پیشنهاد دهد. این برنامه پزشکی تحت نظارت، می تواند به شما کمک کند تا قدرت خود را باز یابید و سلامت کلی قلب شما را بهبود دهد.
آیا روش های جایگزین برای عمل جراحی قلب باز (بای پس) وجود دارد؟
به لطف پیشرفت های پزشکی، بسیاری از فرآیندها که نیازمند باز کردن سینه بودند، در حال حاضر از عمل های جراحی غیرتهاجمی کوچک یا برش های کوچک استفاده می کنند. جراح هنوز در بعضی مواقع نیاز به برش بخشی از جناغ (استرنوتومی جزئی) خواهد داشت.
با توجه به وضعیت شما، جراح ممکن است قادر باشد تا از روش های زیر استفاده کند:
- مبتنی بر کاتتر: جراح شما از یک لوله نازک و توخالی به نام کاتتر (Catheter) برای رشته کشیدن به سمت قلب استفاده می کند. جراح پس از آن ابزار جراحی، بالن ها، یا اِستِنت ها را در داخل لوله جا می دهد تا بتواند فرآیند را انجام دهد. فرآیندهای مبتنی بر کاتتر، شامل تعویض دریچه آئورت ترانس کاتتر، آنژیوپلاستی عروق کرونر و اِستِنت گذاری می باشد.
- عمل های جراحی قفسه سینه با کمک ویدئو: جراح شما ممکن است عمل جراحی قفسه سینه را با ویدئو، به وسیله قرار دادن یک دوربین کوچک (توراکوسکوپ) و ابزارهای جراحی در چندین برش کوچک سینه، انجام دهد. جراح شما ممکن است از این روش برای قرار دادن یک دستگاه ضربان ساز در قلب، ترمیم لوله های قلب یا درمان ضربان نامنظم استفاده کند.
کمک به وسیله رُبات: بیماران بخصوص با بیماری دریچه ای قلب، تومورهای قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی و نقایص سپتومی (وجود حفره در قلب)، ممکن است داوطلبان موردنظر برای این رویکرد کم تهاجم باشند
