دایسکشن آئورت یا پارگی آئورت یک بیماری قلبی عروقی نادر اما خطر مرگ و زندگی را به همراه دارد در این بیماری پوشش داخلی رگ اصلی قلب که خون را از قلب به قسمت های دیگر بدن می رساند پاره می شود. اگر پارگی پوشش داخلی قبل از پارگی آئورت درمان نشود میزان زنده ماندن فرد کمتر از نصف است.
آئورت رگ اصلی قلب است که خون را از قلب به سایر قسمت های بدن میرساند آئورت در معرض فشار بالای خون در بدن قرار دارد مانند همه دریچه ها آئورت دارای یک لایه نرم داخلی و یک لایه عضلانی در میانه و لایه سخت در قسمت بیرونی است که به ندرت لایه داخلی پاره می شود پس از آن خون بین لایه های دیواره سرخرگ جریان پیدا می کند و لایه ها را از هم جدا میکند این معناست که فشار جریان خون می تواند دیواره رگ را پاره کند و موجب خونریزی داخلی جدی شود. همچنین به این معناست که خون دیگر به اندازه کافی به اندامها و بافتهای بدن که معمولاً توسط آئورت تامین می شدند نمیرسد.
درمان بستگی به جایی دارد که دایسکشن آئورت رخ می دهد ممکن است نیاز به جراحی یا دارو داشته باشید.
علل و عوامل خطر
دایسکشن آئورت میتواند برای هر کسی اتفاق بیفتد اما مردان بین ۶۰ تا ۸۰ ساله در معرض خطر بیشتری هستند شرایط زیر در میان سایر موارد میتواند خطر دایسکشن آئورت را افزایش دهد:
- وجود آنوریسم آئورت: آنوریسم یک ناحیه ضعیف یا برآمده در سرخرگ است که ممکن است پاره شود وجود آنوریسم یک عامل خطر برای دایسکشن آئورت است دایسکشن آئورت می تواند موجب بروز آنوریسم شود
- فشار خون بالا یا هایپرتنشن: می تواند به تدریج به دیواره آئورت آسیب وارد کند آن را ضعیف کند و احتمال پارگی آن را افزایش دهد.
- آرترواسکلروزیس یا سخت شدن سرخرگ: زمانی که ماده چرب و موم مانندی به اسم پلاک در دیواره سرخرگ ساخته میشود رخ می دهد. این روند شبیه فرایند رخ دادن سکته قلبی و اکثر سکته های مغزی است. پلاک که در دیواره رگ تشکیل می شود می تواند دیواره سرخرگ را ضعیف کند و بیشتر آنرا مستعد پاره شدن کند.
- تروما یا آسیب قفسه: به سینه ترومای بلانت به قفسه سینه مثل آسیب به هنگام رانندگی می تواند موجب دایسکشن آئورت شود.
- کوآرکتاسیون آئورت: این یک نقص مادرزادی به هنگام تولد است که قسمتی از آئورت تنگ می شود حتی اگر این شرایط درمان و اصلاح شود افرادی که با کوارکتاسیون متولد شده‌اند بیشتر در معرض خطر ضعیف شدن دیواره آئورت و آنوریسم یا دایسکشن هستند.
- دریچه آئورت دولختی: دریچه ای بین قلب و آئورت قرار دارد که جریان خون را تنظیم میکند معمولاً این دریچه ۳ لت دارد که باز و بسته می شود تا جریان خون را کنترل کند اما کسی که با دریچه دولختی متولد شده است فقط دو لت دارد به مرور زمان این دریچه می تواند نشت کند یا سفت شود برخی محققان پزشکی به این نتیجه رسیدند که دریچه دولختی قسمتی از اختلالات بافت همبند بزرگتر است، بافتهایی که بدن را به یکدیگر متصل می کند و نگه می دارد که بر روی دیواره آئورت تاثیر می گذارند و آنرا بیشتر در معرض ضعیف شدن، برآمدگی، پارگی و جدا شدن قرار می دهند.
- سندروم مارفان: شامل سندروم اهلرز دانلوس، سندروم لوییز دیکتز و سایر اختلالات بافت همبند میشود. این سندروم بر روی بافتهای همبند بدن که بدن را به یکدیگر متصل و نگه میدارد تاثیر می گذارد. این اختلالات بافت همبند می تواند منجر به بزرگ شدن آئورت یا جدا شدن لایه از دیواره‌ها عوض شود این باعث میشود که آئورت در معرض ترکیدن یا پارگی قرار گیرد.
- بارداری: به ندرت یک زن در طول دوران بارداری دایسکشن آئورت را تجربه میکند. معمولاً بیمار یک یا چند عامل خطر از قبل داشته است که تشخیص داده نشده و حالا که عوامل استرس زای قلبی عروقی در دوران بارداری افزایش پیدا کرده‌اند و آنها آشکار شده اند.
چه اتفاقی هنگام دایسکشن آئورت می افتد؟
وقتی دایسکشن آئورت پیش میآید، خون با فشار بالا از دیواره آئورت عبور می کند و لایه دیواره آئورت را پاره میکند. حجم زیادی از خون به داخل دیواره آئورت میرود و این خون در جریان گردش خون از بین میرود درست مثل زمانی که خونریزی شدید رخ میدهد. خون که موجب پارگی آئورت شده میتواند در طول آئورت حرکت کند و رگ های خونی را که از آئورت به وجود می آیند را مسدود کند و موجب شود که به اندام ها و ارگان هایی که توسط رگهای خونی آئورت تغذیه می‌شوند آسیب وارد شود.
دایسکشن آئورت می تواند منجر به نارسایی آئورت، افیوژن پریکارد، انفارکتوس میوکارد، علائم عصبی، نارسایی کلیه خونریزی گوارشی شود. علاوه بر این دایسکشن آئورت می تواند آئورت را به طور کامل پاره کند و منجر به خونریزی داخلی وسیعی شود.
علائم
معمولاً دایسکشن آئورت موجب شروع ناگهانی درد شدید و تندی در قفسه سینه یا کمر می شود که اغلب به شکم میرسد. درد می تواند همراه با سنکوپ (از دست دادن هوشیاری)، تنگی نفس شدید، علائم حمله قلبی شود.
به طور کلی علائم دایسکشن آئورت بسیار ترسناک و بسیار شدید هستند که دیگر جای سوال برای اینکه بپرسیم آیا این یک فوریت پزشکی است یا نه باقی نمی گذارد.
چگونه دایسکشن آئورت تشخیص داده میشود؟
پزشکان یک معاینه فیزیکی کامل شامل اندازه گیری فشار خون، گوش دادن به قلب، ارزیابی ضربان انجام می دهند. ویژگی هایی مثل سوفل قلبی که نشان دهنده نشتی دریچه آئورت و ضربان غیرعادی است باعث میشود پزشک به وجود دایسکشن مشکوک شود.
الکتروکاردیوگرام ممکن است عوارض دایسکشن را که شامل حمله قلبی میشود را نشان دهد. رادیولوژی قفسه سینه ممکن است بزرگ شدن آئورت را به شما نشان دهد هرچند هم الکتروکاردیوگرام و هم رادیولوژی قفسه سینه میتواند در تشخیص دایسکشن آئورت کاملاً طبیعی باشد و نمی‌توان دایسکشن آئورت را تشخیص یا رد کرد.
آزمایشاتی که اغلب برای تشخیص دایسکشن آئورت پیشنهاد می‌شوند عبارتند از: توموگرافی کامپیوتری، سی تی اسکن، اکوکاردیوگرام ترانس مری و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) هستند. آزمایشاتی که انجام میشود اغلب به در دسترس بودن دستگاه مورد نظر، تخصص آن بیمارستان خاص و همچنین خصوصیات فردی هر بیمار بستگی دارد. در سی تی اسکن نیاز به استفاده از رنگهای داخل وریدی است که لومن درست یا غلط از انشعاب آئورت را نشان میدهد.
اکوکاردیوگرام پژواک نگاری قلب ممکن است در کنار بستر بیمار انجام شود و با قرار دادن پروب های سونوگرافی داخل مری بیمار می‌توان تصویر قلب و آئورت را مشاهده کرد. هرچند درتشخیص دایسکشن آئورت از دقت بسیار بالایی برخوردار است اما اسکن ام آر آی بیشتر از سایر آزمایشات طول می کشد و معمولاً اولین انتخاب برای آزمایش نیست.
نکته اینجاست که گاهی اوقات دایسکشن آئورت ممکن است به وسیله الکتروکاردیوگرام ترانس قفسه سینه، سونو گرافی که روی دیواره قفسه سینه انجام می شود تشخیص داده شود. برخی بیماران نیاز به چندین آزمایش مختلف برای تایید دایسکشن آئورت دارند و این یکی از مشکلات مربوط به آن است. در حال حاضر هیچ آزمایش خونی برای تشخیص دایسکشن آئورت حاد در دسترس نیست.
درمان
درمان به قسمتی از آئورت که درگیر شده است و به وضعیت بیمار بستگی دارد.
در تمام موارد بیماری که دایسکشن آئورت دارد تحت مراقبت‌های ویژه معمولاً با نیترو پروساید قرار می گیرد. هدف این است که فشار خون به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند پایین آمدن فشار خون میتواند ادامه فرآیند دایسکشن دیواره آئورت را آهسته کند.
همچنین به این بیماران بتا بلوکرهای درون وریدی پر پرانولول یا لابتالول داده میشود تا میزان ضربان قلب را کاهش دهد و فشار هر پالس را کاهش دهد. این مرحله با این هدف انجام میشود که دایسکشن آئورت محدود شود.
چون درد میتواند فشار خون بیمار را افزایش دهد داروهای مسکن مثل مرفین اغلب مورد نیاز هستند. اگر فشار خون را نتوان با دارو کنترل کرد داروهای دیگری مثل آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین یا داروهای فشار خون داخل رگی ضرورت دارند.
وقتی که علائم حیاتی بیمار به اندازه کافی تثبیت شد آزمایش تصویربرداری که اغلب اوقات سی تی اسکن یا ام آر آی است انجام میشود تا مشخص شود کدام قسمت از آئورت درگیر شده است
با توجه به محل آن دایسکشن به نوع A یا B تقسیم میشود.
دایسکشن نوع A
در آئورت صعودی بخش اولیه آئورت که خون قلب، مغز و بازوها را تامین میکند مشاهده می شود. دایسکشن معمولاً با جراحی درمان میشود و شامل برداشتن قسمت آسیب دیده آئورت و جایگزینی آن با پیوند داترون میشود. جراحی این بیماران خطر بسیار زیادی به لحاظ نارسایی آئورت، انفارکتوس دارد؛ و معمولاً در اثر چنین عوارضی جان خود را از دست می‌دهند جراحی بسیار دشوار و پیچیده است اما خطر مرگ با جراحی حدود ۳۵ درصد است.
جراحی برای دایسکشن نوع A پیشنهاد می شود چون خطر مرگ با دارو درمانی تنها بسیار بالاتر است.
دایسکشن نوع B
این نوع دایسکشن به صورت نزولی تعریف می شود. قسمتی از آئورت است که در مقابل ستون فقرات قرار دارد و خون ارگان های شکمی و پاها را تامین می کند. در این موارد مرگ و میر خیلی قابل توجه نیست و خطر جراحی نسبت به دارو درمانی بیشتر است؛ بنابراین درمان اغلب ادامه درمان دارویی است که فشار خون و مسدود کننده‌های بتا را کنترل میکند. اگر شواهد آسیب به کلیه ها و مجاری روده یا اندام های تحتانی مشاهده شود جراحی ضروری است.
بهبودی
بعد از اینکه دایسکشن آئورت حاد درمان شد، ریکاوری بیمار باید تا پایان عمر بر اساس بتا بلاکرها باشد و همین طور فشار خون مرتباً کنترل شود. انجام مجدد اسکن ام آر آی قبل از ترخیص از بیمارستان چند بار دیگر در طول سال آینده و یک تا دو سال بعد از آن انجام شود. این پیگیری دقیق بسیار ضروری است چون متاسفانه حدود ۲۵ درصد از کسانی که از دایسکشن آئورت دارند جان سالم به در برده‌اند و نیاز به جراحی مجدد دایسکشن در طی چند سال آینده دارند. چون دایسکشن آئورت اگر کشنده نباشد حداقل زندگی بیمار را تغییر میدهد. بهتر این است که به جای درمان از بروز آن جلوگیری کنیم. شما می توانید با توجه دقیق به عوامل خطرساز قلبی عروقی، مخصوصاً فشار خون بالا و کارکردن شدید احتمال ابتلا به آن را کاهش دهید.
