آسپرین (استیل سالیسیلیک اسید) دارویی است که برای درمان درد، تب و التهاب مصرف میشود. کاربرد آسپرین به دز آن بستگی دارد؛ آسپرین 500 میلی گرمی برای رفع درد و تب مصرف میشود و آسپرین 1300 میلی گرمی برای درمان روماتیسم مفصلی کاربرد دارد. همچنین آسپرین مانند داروی ضد پلاکت عمل می‌کند و خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد. وقتی رگ خونی بریده میشود، پلاکت ها ناحیه آسیب دیده را تشخیص می‌دهند و لخته خون را برای بستن رگ و جلوگیری از خونریزی ناحیه آسیب دیده تشکیل می‌دهند تا رگ به تدریج التیام پیدا کند. اگر این لخته وارد رگ کوچکی بشود، باعث میشود که ناحیه مجاور خون، اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکند و در نتیجه در نهایت بمیرد و از بین برود. برای پیشگیری از این وضعیت معمولاً آسپرین به عنوان داروی ضد پلاکت در دز پایین (75 میلی‌گرم) تجویز میشود.
حتماً درباره مصرف آسپرین با پزشک مشورت کنید.
موارد استفاده از آسپرین
در این بخش با کاربردهای آسپرین آشنا می‌شوید.
آسپرین از حمله قلبی مجدد جلوگیری می‌کند
اگر سابقه حمله قلبی دارید، باید آسپرین با دز پایین را به طور منظم برای جلوگیری از حمله قلبی مجدد مصرف کنید. ممکن است لخته خون در رگ‌های مسئول خون‌رسانی به قلب تشکیل شود. اگر رگ‌هایتان به دلیل ابتلا به تصلب شرایین، یعنی تشکیل شدن پلاک در شریان‌ها، در حمله قلبی پیشین تنگ شده باشد، لخته خون به سرعت تشکیل میشود و رگ‌ها را مسدود می‌کند. بنابراین برای حفظ سلامت قلبتان لازم است آسپرین با دز پایین را مصرف کنید تا آسپرین عملکرد انعقادی پلاکت را کاهش دهد و از حمله قلبی مجدد جلوگیری کند.
آسپرین از سکته مغزی مجدد جلوگیری می‌کند
لخته شدن خون ممکن است در رگ‌های مسئول خون‌رسانی به مغز نیز رخ بدهد. اگر خون در رگ‌های مغزی لخته بشود، سلول‌های مغزی به دلیل دریافت نکردن خون کافی خواهند مرد و در نتیجه سکته قلبی اتفاق می‌افتد. مزایای مصرف آسپرین دز پایین، فقط پیشگیری از سکته مغزی مجدد نیست، بلکه در صورت وجود عامل خطرهایی مانند فشار خون بالا، کشیدن سیگار یا کلسترول بالا، آسپرین از سکته مغزی جلوگیری می‌کند.
مصرف آسپرین پس از جراحی عروق
لازم است آسپرین با دز پایین پس از جراحی عروق مصرف شود تا جریان خون در عروق حفظ شود. چون احتمال لخته شدن خون در رگ‌ها پس از جراحی عروق بالا است، آسپرین برای جلوگیری از تشکیل شدن لخته خون تجویز میشود.
مصرف آسپرین برای درمان کلسترول بالا
کلسترول باعث رسوب کردن چربی در شریان‌ها میشود. اگر این روند ادامه پیدا کند، ممکن است رسوب چربی در رگ‌ها متلاشی شود و به ناحیه اطراف آسیب بزند. در نتیجه لخته خون در ناحیه آسیب دیده تشکیل میشود و به عوارض متعددی دامن می‌زند. بنابراین آسپرین معمولاً برای بیماران با کلسترول بالا تجویز میشود تا از بروز عوارض، به ویژه حمله قلبی جلوگیری شود.
مصرف آسپرین برای درمان فشار خون بالا
فایده مصرف آسپرین با دز پایین برای بیماران با فشار خون بالا مانند اثر آسپرین بر بیماران با کلسترول بالا است. مصرف آسپرین به بیماران دچار فشار خون بالا به این دلیل توصیه میشود که فشار خون بالا یکی از عامل‌های خطر حمله قلبی یا سکته مغزی است. فشار خون بالا باعث تنگ‌تر و سخت‌تر شدن رگ‌ها میشود؛ این عوارض تشکیل شدن لخته خون را آسان‌تر می‌کند و احتمال سکته مغزی یا حمله قلبی را بالا می‌برد.
آسپرین برای بیماران دیابتی
دیابت عوارض بسیاری برای قلب، مغز، کلیه و بسیاری از دیگر اندام‌های بدن دارد. تصلب شرایین یکی از عوارضی است که دیابت به بیماران تحمیل می‌کند. همان‌طور که گفته شد، تصلب شرایین باعث میشود که لخته خون سریع‌تر تشکیل شود. بنابراین به بیماران دیابتی توصیه میشود که آسپرین با دز پایین را برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از ابتلا به دیابت مصرف کنند.
مصرف آسپرین پس از استنت‌گذاری در شریان قلب لازم است
هرچند برای جلوگیری از حمله قلبی مجدد در شریان قلب استنت گذاشته‌اید، باز هم لازم است که آسپرین با دز پایین مصرف کنید. بسیار مهم است که مطمئن شوید لخته خون در رگ‌های قبلی یا رگ دیگری تشکیل نمی‌شود.
مزایای اصلی مصرف آسپرین در این بخش توضیح داده شد. لازم است بدانید که درمان با آسپرین معمولاً درمانی مادام‌العمر است و این دارو را باید با دستور پزشک مصرف کنید.
دیگر موارد مصرف آسپرین
علاوه بر مزیت آسپرین در درمان بیماری‌های قلبی، این دارو در موارد دیگر و درمان علائم بسیاری از بیماری‌ها از جمله موارد زیر موثر است:
مفید بودن برای مغز
سردرد متداول‌ترین مورد مصرف آسپرین است. آسپرین از طریق مهار آنزیم COX-2 از تولید پروستاگلاندین جلوگیری می‌کند یا به بیان ساده‌تر، درد ناشی از التهاب مغز را تسکین می‌دهد. پژوهشگران به تازگی کشف کرده‌اند که مصرف آسپرین می‌تواند برای حافظه و عملکرد شناختی مفید باشد. براساس آزمایش‌های انجام شده در یک دوره پنج ساله، افرادی که در تمام این مدت آسپرین مصرف کردند، امتیاز بیشتری از تست حافظه گرفتند. به‌علاوه آسپرین خطر ابتلا به آلزایمر را به میزان 55% کاهش می‌دهد. آسپرین پروتیین‌هایی را متلاشی می‌کند که باعث تشکیل شدن پلاک در ناحیه مربوط به حافظه مغز می‌شوند.
آهسته کردن روند پیشرفت سرطان سینه
پژوهشگران بسیاری به بررسی اثر مصرف آسپرین بر رشد و انتشار سلول‌های سرطانی سینه پرداخته‌اند. آزمایش‌های انجام شده بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که آسپرین سلول‌های سرطانی را کوچک می‌کند و سرعت انتشار تومور را کاهش می‌دهد. در آزمایش‌های انسانی نیز مصرف آسپرین با دز پایین خطر ابتلا به سرطان سینه را به میزان 30% کاهش داد. نکتۀ اصلی پایین بودن دز آسپرین است. مصرف روزانه آسپرین در دز بالا می‌تواند عوارض جدی، مخرب برای سلامتی داشته باشد.
کمک به درمان ملانوم
سرطان پوست یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در جهان است و ملانوم خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است. در یک مطالعه 12 ساله مشخص شد، بانوانی که به طور مداوم آسپرین مصرف می‌کنند، کمتر مستعد ابتلا به ملانوم هستند. آسپرین در این آزمایش‌ها ژن‌های سرکوب کننده تومور را فعال کرد و به مرگ سلول‌های سرطانی کمک کرد. هرچه مدت زمان مصرف آسپرین طولانی‌تر بود، خطر ابتلا به سرطان پوست کمتر می‌شد. البته پزشکان توصیه نمی‌کنند که همه هر روز آسپرین مصرف کنند و بعد با خیال راحت در یک روز گرم زیر آفتاب دراز بکشند. ابتلا به ملانوم به عامل‌های بسیار دیگری مانند ژنتیک، پوست و مراقبت از پوست در مقابل نور خورشید بستگی دارد.
کاهش احتمال ابتلا به سرطان‌های سر و گردن
سرطان‌های ناحیه سر و گردن معمولاً از سلول‌های سنگفرشی شروع میشود. سلول‌های سنگفرشی سطوح مخاطی داخل دهان، گلو و بینی را پوشش می‌دهند. زیاده‌روی در مصرف مشروبات الکلی و مصرف دخانیات علت اصلی تشکیل شدن سرطان در این ناحیه‌ها است. مطالعات نشان داده است که آسپرین نوعی عامل پیشگیری کننده دارویی بالقوه است و خطر ابتلا به سرطان‌های سر و گردن را به میزان 25 درصد کاهش می‌دهد.
درمان سرطان کبد
مصرف آسپرین برای بیماران مبتلا به سرطان کبد مفید است. نتایج یک مطالعه حکایت از آن دارد که مصرف آسپرین به مدت یک سال، خطر بروز دیگر عوارض سرطان کبد را کاهش می‌دهد. آسپرین به از بین بردن کارسینوم هپاتوسلولار (HCC) یا سلول‌های سرطانی کبد کمک می‌کند و حتی خطر مرگ ناشی از بیماری‌های کبدی مزمن را به میزان 57 درصد کاهش می‌دهد. البته توصیه نمی‌شود که برای محافظت از خودتان در مقابل سرطان کبد آسپرین مصرف کنید. پژوهشگران همچنان در حال بررسی اثر مصرف آسپرین بر بیماران مبتلا به سرطان کبد هستند.
مبارزه با سرطان تخمدان
بیش از بیست هزار خانم در طول یک سال مبتلا به سرطان تخمدان تشخیص داده می‌شوند. مصرف آسپرین خطر ابتلا به سرطان‌های کبد و تخمدان را کاهش می‌دهد. آسپرین از تولید ماده‌ای جلوگیری می‌کند که باعث چسبناک شدن پلاکت‌ها میشود، چون این نوع فعال‌سازی پلاکت ها به رشد تومورها کمک می‌کند. همچنین آسپرین دارای اثر ضد التهابی است که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد. پژوهشگران همچنان در حال مطالعه‌اند تا متوجه شوند که آسپرین چگونه خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد و دانشمندان نیز در حال تأیید این یافته‌ها هستند.
مقابله با سرطان کولورکتال و سرطان دستگاه گوارش
سرطان کولورکتال همان سرطان روده بزرگ و رکتوم است. پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد که بیشترین میزان کاهش خطر ابتلا به سرطان در اثر مصرف آسپرین به سرطان کولورکتال مربوط میشود. مصرف آسپرین برای سرطان دستگاه گوارش نیز مفید است. سرطان دستگاه گوارش معده، لوزالمعده، روده‌های کوچک و بزرگ، رکتوم و مقعد را درگیر می‌کند. افراد 50 ـ 60 ساله بیش از همه مستعد ابتلا به سرطان دستگاه گوارش هستند.
آسپرین داروی مناسب برای باردار شدن
پژوهش‌ها بیانگر مفید بودن مصرف آسپرین با دز پایین، قبل از بارداری و در طول بارداری است. آسپرین احتمال لقاح و حاملگی را بالا می‌برد و به زایمان سالم کمک می‌کند. همچنین مصرف آسپرین با دز پایین از ابتلا به پره‌اکلامپسی جلوگیری می‌کند یا شروع آن را به تأخیر می‌اندازد. بانوانی که قصد باردار شدن دارند یا بانوان باردار باید پیش از شروع مصرف آسپرین در هر دزی با متخصص زنان و زایمان مشورت کنند. همچنین در دوران بارداری هرگز نباید آسپرین را در دز معمول مصرف کنید.
آسپرین داروی ایده‌آل برای افراد بالای 50 سال
خطر ابتلا به عارضه‌هایی مانند سکته مغزی و حمله قلبی پس از 50 سالگی بالا می‌رود. مصرف روزانه آسپرین خطر ابتلا به بسیاری از عارضه‌های ناشی از بالا رفتن سن را کاهش می‌دهد. بسیار مهم است که آسپرین را در بازه سنی 50 ـ 60 سال مصرف کنید. اگر سالم بمانید و دچار بیماری نشوید، پزشکان توصیه می‌کنند که مصرف آسپرین را ده سال دیگر هم ادامه بدهید. پزشک نوع و میزان مصرف آسپرین را تعیین می‌کند.
عوارض جانبی مصرف آسپرین
اکثر بیمارانی که آسپرین مصرف می‌کنند، با هیچ‌گونه عوارض جانبی مواجه نمی‌شوند یا عوارض انگشت شماری را تجربه می‌کنند. البته احتمال بروز عوارض جدی در اثر مصرف آسپرین وجود دارد. به بیماران توصیه میشود که کمترین دز مؤثر آسپرین را مصرف کنند تا خطر بروز عوارض جانبی به حداقل برسد. عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف آسپرین به شرح زیر است:
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- درد معده؛
- سوزش سر دل
- سوزش دل و دل درد؛
- گاستریت؛
- خونریزی شدید دستگاه گوارش؛
- مسمومیت کبدی؛
- زخم معده و خونریزی بدون دل درد؛
- زنگ زدن گوش‌ها: این عارضه معمولاً به دز مصرف دارو بستگی دارد؛
- راش و حساسیت پوستی؛
- مشکلات کلیوی و
- سرگیجه یا دوران سر.
پیشگیری از تداخل دارویی
عاقلانه‌ترین کار این است که مصرف هر گونه مکمل، داروی گیاهی و داروهای بدون نسخه را به پزشکتان اطلاع بدهید. شاید فکر کنید که لزومی ندارید به پزشک معالجتان بگویید که آسپرین مصرف می‌کنید، اما باید بدانید که آسپرین با بسیاری از داروها تداخل دارد.
اگر داروهای زیر را علاوه بر آسپرین مصرف می‌کنید، حتماً این مصرف هم‌زمان را به پزشکتان اطلاع بدهید. شاید لازم باشد که پزشک دز مصرف دارو را تغییر بدهد یا شما را تحت نظر بگیرد تا متوجه بروز عوارض جانبی بشود. حتماً پزشک معالجتان را در جریان مصرف داروهای زیر بگذارید:
- دیاموکس (داروی درمان گلوکوم (آب سیاه) یا تشنج)؛
- دیلانتین (داروی ضدتشنج)؛
- دپاکوت (داروی درمان تشنج، میگرن و اختلال دوقطبی)؛
- مهارکننده‌های ACE (درمان فشار خون)؛
- داروهای رقیق کننده خون مانند هپارین و کومادین؛
- بتابلاکرها (داروی درمان فشار خون)؛
- داروهای مدر؛
- داروهای درمان دیابت و
- داروهای درمان نقرس یا آرتریت.
